In de zondagse estafette-rubriek ‘Bericht uit…’ belichten columnisten uit de Caribische delen van het Koninkrijk bij toerbeurt de kanten van hun eiland waarvan zij vinden dat die de aandacht van alle koninkrijksburgers verdienen. Vandaag komt het bericht uit Bonaire.
Bouwen aan de toekomst
Door Burney el Hage
De bevolking van Bonaire groeide in 2023 en 2024 met respectievelijk 1043 en 1419 personen. Dit heeft zich vertaald in een verdere groei in de vraag naar nieuwe woningen van om en nabij 1000 woningen in twee jaar. Net zoals in het Europese deel van Nederland staat ook de huizenmarkt op Bonaire voor complexe uitdagingen. De bevolkingsgroei, explosieve groei van de (semi)publieke sector, de economische (toeristische) groei en de investeerders spelen allemaal een rol. De overheid heeft de klus om deze groei en de daarmee gepaard gaande tegenstrijdige belangen van alle betrokken partijen, in goede banen te leiden.
Gegeven haar visie op toerisme, namelijk geen massatoerisme maar alternatieve vormen van toerisme, is het strategisch plannen van woongebieden van eminent belang. Vormen van alternatieve toerisme gaan er namelijk veel meer vanuit dat toeristische ontwikkeling in harmonie moet zijn met sociaal culturele ontwikkeling van de bestemming, zijnde ons eiland. Geen hotel-gebieden maar kleinschaligere toeristische accommodaties, verspreid over het eiland; een “blending” van toeristische accommodaties en woonwijken.
Ondertussen blijft de vraag naar woningen op Bonaire toenemen. Echter, het aanbod van woningen blijft achter, wat leidt tot stijgende prijzen voor zowel koop- als huurwoningen. De stijgende kosten van woningen hebben een directe invloed op de inwoners van Bonaire. Het tekort aan geschikte woonruimte drukt vooral zwaar op de lokale bevolking, die moeite heeft om betaalbare huisvesting te vinden; huurwoningen en koopwoningen zijn te duur.
Het probleem op de huizenmarkt wordt verergerd door de concurrentie van buitenlandse investeerders (pensionado’s of kapitaalkrachtige immigranten), die vaak bereid zijn meer te betalen voor onroerend goed, wat de prijzen verder opdrijft. Ook het aanbod van sociale huurwoningen blijft achter, waardoor lage- en middeninkomensgroepen nog meer worden benadeeld. Voor jongeren die op het eiland willen blijven wonen en werken, of jongeren die naar Bonaire willen repatriëren, wordt het steeds moeilijker een betaalbare plek te vinden om te wonen, wat kan leiden tot een uitstroom van jong talent of het niet terugkeren van jong talent.
Bonaire heeft verder ook structureel te maken met uitdagingen in de bouwsector. De beschikbaarheid van bouwmaterialen is beperkt en de aanvoer (import) is kostbaar, wat leidt tot hogere kosten en vertragingen in de oplevering van nieuwe woningen. Een bijkomende beperkende factor is het feit dat het afhandelen van bouwvergunningenaanvraag stroperig lang duurt.
De woningmarkt op Bonaire staat op een kruispunt van meerdere wegen: het is een uitdaging om aan de groeiende vraag te voldoen en tegelijkertijd het unieke karakter van het eiland enigszins behouden. Het is aan ons de bouw niet alleen kwantitatief te stimuleren, maar ook strategisch te reguleren en te beheersen. Maar het is ook een kans om een toekomst te bouwen waarin iedereen toegang heeft tot een betaalbare en geschikte woning. Het optimaliseren van “quality of life” voor alle bewoners, het natuur- en cultuurbehoud staan voorop. En, het toerisme moet op een harmonieuze wijze integreren in deze ontwikkeling.
Bovenal is het aanpakken van de uitdagingen op de huizenmarkt op Bonaire een kwestie van samenwerking tussen de overheid, projectontwikkelaars, de bouwsector en de lokale gemeenschap. Maar, de regie moet bij de overheid blijven, als diener en bewaker van het algemeen belang. Alleen door gezamenlijke inspanningen kan er een oplossing worden gevonden die rekening houdt met zowel de economische als sociale behoeften. Wij moeten de bouw aan onze toekomst zelf in handen houden en dat vooral door durf te hebben en daadwerkelijke proactieve acties te ondernemen. Voor angst en niet verder willen bouwen is geen ruimte. Immers de bevolkingsgroei en de daarmee samenhangende toename van het aantal woningen zijn niet meer tegen te houden.
Gericht bouwen aan een toekomst is het antwoord, maar wel met de nadruk op het woord “gericht”, dus met een goed doordacht toekomstbestendig plan. Dit plan ontbreekt vooralsnog en de gevolgen zijn al merkbaar en zichtbaar: de verkeersopstoppingen en de “overbebouwing” van bestaande woongebieden, om twee te noemen.
De “overbebouwing” van bestaande woongebieden en verkeersopstoppingen los je niet op door nieuwe aanvragen voor bouwvergunningen op het gehele eiland tegen te houden. Het wordt ook niet opgelost door toeristische accommodaties in woongebieden keihard te verbieden. Te meer omdat dit laatste niet in lijn is met het beleid om alternatieve vormen van toerisme – in plaats van massa toerisme – na te streven en het blokkeert lokalen om ook als kleine ondernemer deel te nemen aan de toeristische industrie. Het lijken meer krampachtige reacties die niet bijdragen aan het “sturen” van de – niet tegen te houden – ontwikkeling. Sturen in een richting waarbij het toerisme geleidelijk aan kan groeien, de inwoners ook een graantje mee kunnen pikken zonder dat er in bepaalde gebieden “overbebouwd” wordt en de rest van het eiland leeg staat.
De oplossing is “met lef” gebalanceerde keuzes te maken en deze voortvarend uit te voeren. Bonaire kan groeien en een eigen uniek karakter en identiteit ontwikkelen, maar dan moeten we, gelet op de bevolkingsgroei, wel zonder uitstel, het bouwen faciliteren en aansturen. Laten we het bouwen aan onze toekomst vooral in eigen hand houden.