De wonderen zijn de wereld niet uit. Blijkt er toch iemand te zijn die het betreurt dat staatssecretaris van Koninkrijksrelaties Szolt Szabó de zak heeft gekregen: hijzelf. “Ik had de klus graag afgemaakt, maar ik ben trots dat er een fundament ligt waar mijn opvolger op kan voortbouwen”, grapjurkte hij ter afscheid. “Mijn aanpak was altijd gericht op een betere toekomst voor de inwoners van Caribisch deel van ons Koninkrijk. Dat heeft tot tastbare resultaten geleid: alle bewoners van Bonaire, Sint Eustasius en Saba krijgen een burgerservicenummer.” Een schaamteloos staaltje van pronken met andervrouws veren, want het is toch echt toenmalig stasje Alexandra van Huffelen die hoogstpersoonlijk op 22 december 2023 omstreeks 11 uur 53 de Ministerraad achter haar wetsvoorstel kreeg om BES-burgers van een BSN en DigiD te voorzien.
Geen onaardige man hoor, die Szabó. En getuige de jammerklachten uit het wereldje van bits and bytes zeer gewaardeerd om waarvoor hij door PVV-despoot Wilders was aangesteld: het land digitaliseren. Maar voor het bestieren van de koninkrijksrelaties was hij niet echt in de wieg gelegd. Het positiefste wat je kunt bedenken, is dat hij voor een PVV’er best is meegevallen. De eerste schrik was natuurlijk groot toen de nieuwe baas van het moederland de zeggenschap over de relatie met de Caribische delen van het Koninkrijk opeiste.
Het kabinet – althans, het verdwaalde zootje ongeregeld wat daar voor door moest gaan – was amper beëdigd, of het werd duidelijk waarom het tropische achtertuintje van Nederland in het regeerakkoord “waardevol” werd genoemd. Szabo graaide met de ene rechterhand de 130 miljoen euro die Gulle Alexandra had toegezegd om de economie in de Cariben aan te jagen, om met de andere rechterhand voor 80 miljoen aan sigaren uit eigen doos te presenteren. Niks anders dan een slinkse wisseltruc die Den Haag 50 miljoen opleverde. Kassa!
Voordat hij roemloos van het toneel verdween, lanceerde Szabó wat hij zelf noemde een “gamechanger”: een zichzelf telkens opnieuw vullend fonds waaruit eindeloos veel kredieten kunnen worden uitgedeeld aan boeren. Het startkapitaal van 24 miljoen is geen nieuw geld, maar voor de tweede keer gerecyceld, want afkomstig uit de eerder beloofde 130 miljoen en daarna uit die 80.
Ook op andere terreinen heeft de brave borst geen deuk in een zacht pakkie boter weten te slaan. Stoer beloofde hij integriteitswaakhond Transparency International de tanden te laten zetten in corrupte Caribische bestuurders, maar het is bij wat gegrom gebleven. Van speerpunt goed bestuur is evenmin iets terecht gekomen. Het was satire van de bovenste plank je te verbeelden dat je als leerling uit Schoofs bestuurlijke spookrijdersklasje denkt anderen te moeten inpeperen wat goed bestuur is.
Caribische politici bijbrengen wat goed bestuur is, is sowieso een uitdaging die groter is dan de opwarming van de aarde te stoppen. Of Trump en Musk weer vrienden te maken. Evelyn Wever-Croes aan het verstand te peuteren dat ze geen minister-president meer is. Of Ajax weer eens landskampioen te maken.
Neem de Eilandsraad van Bonaire. Stuk voor stuk ontiegelijk aardige mensen, maar net als Szabó (en op Sint Maarten de door minpres Luc Mercelina de wegens totale ongeschiktheid gerehabiliteerde secretaris-generaal Hensley Plantijn) met weinig talent voor de job. Om ze te helpen er nog iets van te bakken, heeft Den Haag ze opgedrongen de Rekenkamer Bonaire op te richten. Een club van drie wijzen die de politici het zelf denken uit handen neemt door onderzoek te doen naar overheidsbeleid. Met de uitkomsten kan de Eilandsraad het Bestuurscollege aanmoedigen beter te presteren (lees: het belang van de burgers te dienen).
Wat blijkt: de Eilandsraad vindt die wijsneuzen van de Rekenkamer maar lastig. Dus is er bij de start flink geknepen op het budget. Van 75.000 dollar moeten niet alleen externe professionals worden ingehuurd die de onderzoeksopdrachten uitvoeren, maar ook alle andere kosten om de Rekenkamer behoorlijk te laten functioneren. Daarvoor is minimaal 143.110 dollar nodig. Om kosten te besparen werken de leden vanuit huis zodat er geen kantoor hoeft te worden gehuurd en is afgezien van een secretariaat.
Toch zit de Eilandsraad aan te hikken tegen het verzoek van de Rekenkamer om een fatsoenlijk budget. Voorzitter Jacques Heide heeft daarom een “verduidelijking” van de meerjarenbegroting naar de Eilandsraad gestuurd. “Om helder te maken waarom wij uw steun nodig hebben om onze taken goed te kunnen uitvoeren. Wij doen een vriendelijk doch dringend beroep op u als volksvertegenwoordiging om de middelen te geven die nodig zijn om u goed te kunnen ondersteunen. De Rekenkamer is immers één van de weinige onafhankelijke organen die u kan helpen het bestuur te controleren, het beleid te evalueren en verbeteringen voor te stellen”, aldus Heides smeekschrift.
Het verzoek om verhoging van het budget is toegevoegd aan de lijst ‘ingekomen stukken’ voor de Eilandsvergadering van 10 juni. Of het indruk maakt is de vraag: De Eilandsraad heeft nooit warme belangstelling getoond voor de in opdracht van de Rekenkamer verrichte onderzoeken, hoezeer de alarmerende uitkomsten om actie – al was het maar kritische vragen – schreeuwden. Kennelijk zijn er andere prioriteiten om belastinggeld aan uit te geven, vinden ze.
Zoals het aanstaande ‘werkbezoek’ aan Den Haag waar 14 dagen lang van ’s morgens vroeg tot diep in de nacht vele buitengewoon belangwekkende besprekingen worden gevoerd met zeer gereputeerde gesprekspartners. En dat allemaal uiteraard in het belang van de Bonairianen, zullen we lezen in een ronkend ‘persbericht’ van de naar eigen zeggen op voorhand ongeëvenaard succesvolle reis. Nog even en er wacht ze bij terugkeer uit het hol van de leeuw een heldenontvangst…
Wel jammer dat de Rekenkamer er geen budget voor heeft, anders had die kunnen uitzoeken hoe veel de komende missie naar de residentie en ommelanden de Bonairiaanse gemeenschap oplevert. De kosten zijn al wel bekend: zo’n honderdduizend dollar. Een schijntje, afgezet tegen het wachtgeld dat ambteloos burger Szabó de komende jaren ten deel valt.
Kadushi is het buitenbeentje van DossierKoninkrijksrelaties.nl: een stekelige rubriek die soms wel eens ‘au’ kan doen.