Den Haag/Bonaire – Zowel op Bonaire als in Den Haag wordt geschrokken gereageerd het bericht van het Nibud dat het koopkrachtverlies van minima in Caribisch Nederland per 1 januari tot bijna 10 procent oploopt. De commentaren op het kabinetsbeleid variëren van “onbehoorlijk” en “onaanvaardbaar” tot “stuitend” en “onacceptabel”.
Omdat het kabinet Schoof de energietoelage voor minima en subsidies op de vaste aansluittarieven voor energie, water en telecom in Caribisch Nederland stopzet, gaan BES-burgers met het minimumloon er per 1 januari tot 184 dollar per maand op achteruit en gezinnen met twee kinderen en een inkomen van anderhalf keer het minimumloon tot 174 dollar. Uitkeringsgerechtigden worden even hard geraakt.
Nationale ombudsman Reinier van Zutphen: “De regering duwt burgers van Bonaire, Saba en Statia diep de armoede in. Al vele jaren hamer ik er bij onze regeringen op om armoede op de eilanden te bestrijden. Even leek het erop dat er daadwerkelijk stappen werden gezet naar een menswaardig bestaan. De maatregelen die de huidige regering nu heeft genomen, laten zien dat de burgers op de drie eilanden opnieuw met een onbetrouwbare overheid te maken hebben. Een inkomensachteruitgang van 10 procent maakt de armsten nog armer. En terwijl de prijzen in de supermarkten steeds verder de pan uitrijzen, gaan we schuldhulpverlening optuigen. Schulden die door Nederlands overheidshandelen worden veroorzaakt. Dat is stuitend. Kennelijk geldt voor de inwoners van Bonaire, Saba en Sint Eustatius een ander sociaal contract dan voor inwoners van Europees Nederland. Als ombudsman heb ik er maar één woord voor: Onbehoorlijk. “
Voorzitter Norman ‘Nochi’ Willem van USIBO, de overkoepelende organisatie voor vakbonden op Bonaire, noemt de gevolgen van het kabinetsbeleid onaanvaardbaar. “De bescheiden koopkrachtverbetering die na veertien jaar, ondersteund door een succesvolle volksmanifestatie en de steun vanuit de Staten-Generaal, is gerealiseerd wordt helemaal onderuit gehaald. Ik ga contact opnemen met mijn collega’s van USIBO en ook de Centraal Dialoog. We moeten als één Bonaire naar buiten treden.” In mei 2022 organiseerde USIBO een van de grootste demonstraties in de geschiedenis van het eiland tegen het uitblijven van een sociaal minimum.
“Als Centraal Dialoog pleiten we voor compensatie of het verlengen van de subsidie op energie. Als dat niet gebeurt, betekent dat dat de koopkrachtdaling voor iedereen voelbaar is totdat uitkeringen en het wettelijk minimumloon zijn aangepast en dat is normaal gesproken pas over een jaar. Dat is onaanvaardbaar. Dit heeft niet alleen consequenties voor de inwoners, maar uiteraard ook voor het bedrijfsleven dat fors meer moet gaan betalen voor hun energieaansluiting”, aldus CD-voorzitter Merwyn Stegers in een eerste reactie. Eerder vandaag kondigde consumentenbond Unkobon al aan te overwegen een rechtszaak tegen de Staat te beginnen.
De kwestie houdt ook Tweede Kamerleden bezig. “Ik vind dat mensen er niet op achteruit mogen gaan. Als ik de cijfers van het Nibud zie, wordt de ongelijkheid nog groter en dat kunnen we niet toestaan. Alle voorstellen die hier iets aan doen – zoals het amendement Ceder – kunnen op onze steun rekenen”, laat SP-Kamerlid Michiel van Nispen weten. Peter van Haasen (PVV) noemt de koopkrachtdaling zorgwekkend. “De recente verhoging van de onderstand en het minimumloon wordt hiermee deels tenietgedaan. Het terugdraaien van de energietoeslag en de aansluitkostenregeling, raakt mensen echt hard. Persoonlijk vind ik dat het verschil in regelgeving, subsidies en belastingen tussen Caribisch en Europees Nederland te groot is. Ik ben van mening dat er meer uitleg nodig is”, aldus Van Haasen die met zijn fractiegenoot die op dit terrein portefeuillehouder is in conclaaf zal gaan.
Raoul White (GroenLinks-PvdA): “Het is onacceptabel dat mensen met een minimuminkomen op de BES-eilanden de dupe worden van een meningsverschil tussen de ministeries van Financiën en Sociale Zaken en Werkgelegenheid. GroenLinks-PvdA vindt dat de sterkste schouders de zwaarte lasten moeten dragen en de minima er niet op achteruit mogen gaan. Ik roep daarom de bewindspersonen op om snel een overbruggingsoplossing te realiseren voor 2025 en zo spoedig mogelijk in overleg te gaan met de eilanden over een structurele aanpak. Deze aanpak moet ervoor zorgen dat minima niet onder de Nibud-grens zakken en dat we voorkomen dat er een nieuwe kwetsbare groep, zoals kleine ondernemers, ontstaat.”
Woordvoerders Koninkrijksrelaties van andere fracties zijn niet ingegaan op de (persoonlijk geadresseerde) uitnodiging van de redactie te reageren op de Nibud-berekeningen.
Staatssecretaris Szabó zwijgt
Staatssecretaris Zsolt Szabó (Koninkrijksrelaties) wil vandaag geen vragen beantwoorden over de extreme koopkrachtdaling voor minima op Bonaire, Sint Eustatius. Zijn woordvoerder laat weten dat Szabó en staatssecretaris Jurgen Nobel (Participatie) in aanloop naar het commissiedebat van 11 december over het bestaansminimum in Caribisch Nederland “binnenkort” een brief naar de Tweede Kamer zullen sturen.
Tijdens de behandeling vorige maand van de begroting Koninkrijksrelaties/BES-fonds hield Szabó zich doof voor pleidooien om de toeslagen en subsidies te continueren. Hij zei dat het kabinet zich in het voorjaar zal buigen over de koopkrachtontwikkeling in Caribisch Nederland. Een amendement van Don Ceder (ChristenUnie) om de koopkrachtdaling te repareren werd door de staatssecretaris ontraden.
Woensdag en donderdag behandelt de Tweede Kamer de begroting van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Dat is een eerste gelegenheid voor de Kamer de voor het bestaansminimum verantwoordelijke bewindspersonen aan de tand te voelen. Op 11 december volgt een debat van de Kamercommissie voor Koninkrijksrelaties met de staatssecretarissen Szabó en Nobel over het rapport van de Commissie Thodé.
Ter voorbereiding daarop krijgt de commissie op 5 december twee zogeheten technische briefings, een over ‘feiten en cijfers sociaal minimum’’ en de ander over de binnenkort te publiceren ‘monitor brede welvaart Caribisch Nederland 2024’ van het CBS. Opvallend genoeg is de Commissie Thodé nooit door de Kamercommissie uitgenodigd voor een toelichting op haar rapport ‘Een waardig bestaan’ dat overigens al meer dan een jaar geleden is verschenen.
Lees ook: Kabinet laat meest kwetsbaren in de steek
Lees hier ‘Aanslag op koopkracht minima op Bonaire, Statia en Saba’