In de zondagse estafette-rubriek ‘Bericht uit…’ belichten columnisten uit de Caribische delen van het Koninkrijk bij toerbeurt de kanten van hun eiland waarvan zij vinden dat die de aandacht van alle koninkrijksburgers verdienen. Vandaag komt het bericht uit Bonaire.
Greenpeace lost het wel voor ons op…
Door Burney el Hage
Wij geloven helemaal niet in klimaatverandering en de effecten hiervan voor ons voortbestaan op ons kleine eiland Bonaire. Althans, dat zou je denken als je om je heen kijkt. Bouwen op en aan de kust, het blijven volbouwen van Kralendijk en de directe omgeving, en een milieuonvriendelijke vuilstortplaats – om nog maar te zwijgen over de verschillende illegale stortplaatsen – zijn slechts enkele voorbeelden van de activiteiten die ons gedrag en onze intenties blootleggen.
Toch lijkt er weinig urgentie te zijn om het tij te keren. Er zijn verschillende stemmen op het eiland die aandacht willen vestigen op de risico’s van klimaatverandering, maar gerichte maatregelen en ‘smart-growth’ blijven uit. Als je om je heen kijkt, zie je dit duidelijk terug. Ondanks alle waarschuwingen en rapporten over de toekomst van ons eiland, blijft het dagelijkse leven op Bonaire draaien om ‘meer en groter’, zonder veel aandacht voor de langetermijneffecten. Ja, er zijn discussies geweest over het aanpakken van de milieuproblematiek, maar structurele veranderingen blijven uit. De overheid heeft wel initiatieven genomen, zoals het elimineren van plastic, maar de uitvoering is gebrekkig. Plastic bekers en rietjes zijn nog steeds overal te vinden, en de regelgeving wordt amper gehandhaafd. Bewustzijn is er wel, maar de wil om echt te handelen lijkt te ontbreken.
Ondertussen zien we dat Nederland wel de middelen en technologie heeft om ons te helpen, maar die steun komt mondjesmaat. Zonnepanelen zijn nauwelijks beschikbaar en veel te duur. Elektrische voertuigen? Voor de meeste inwoners een onbetaalbare luxe. Dit is een gezamenlijke verantwoordelijkheid: Nederland moet ons meer steunen, maar wij moeten zelf ook meer initiatief tonen.
Dan is er nog de Greenpeace-actie tegen de Nederlandse Staat. Ze beschuldigen Nederland ervan de zorgplicht, zoals vastgelegd in het EVRM en het IVBPR, te schenden door de inwoners van Bonaire onvoldoende te beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering. Deze actie lijkt kansrijk, vooral gezien recente jurisprudentie op het gebied van mensenrechten. En eerlijk gezegd, dit is precies wat ons het beste uitkomt. We kunnen nu achteroverleunen en hopen dat Greenpeace ‘het’ voor ons gaat oplossen.
Maar hier ligt juist het echte probleem: onze eigen passiviteit. Het feit dat Nederland niet effectief optreedt en vaak wegkijkt als het gaat om het nemen van de juiste beleids- en uitvoeringsmaatregelen, komt grotendeels doordat wij zelf weinig druk uitoefenen. Tot nu toe is er nooit een Eilandsraadvergadering geweest over klimaatverandering en de negatieve effecten daarvan voor Bonaire. Sterker nog, het eilandbestuur heeft zich positief uitgesproken over nieuwe olieopslagactiviteiten op het voormalige BOPEC-terrein, in plaats van wel duurzame en dus milieuvriendelijke alternatieven te overwegen.
We kunnen bijvoorbeeld beginnen door de effectiviteit van genomen maatregelen te maximaliseren. Neem de maatregel om plastic te elimineren. Hoewel het een goed begin is, laat de uitvoering te wensen over. Plastic zakken, rietjes en bekers worden nog steeds overal gebruikt. Het begint bij ons: als wij de regels niet serieus nemen, hoe kunnen we dan verwachten dat het eiland als geheel dit probleem serieus aanpakt?
Er zijn ook andere mogelijkheden. We kunnen werken aan de randvoorwaarden, zoals regelgeving om milieuvriendelijke producten en technologieën te stimuleren. Bonaire heeft nog steeds geen toegang tot betaalbare zonnepanelen van goede kwaliteit. Elektrische auto’s? Vergeet het maar. Bouwvoorschriften die hittebestendige huizen vereisen, zou ook geen gek idee zijn.
Bonaire kan bovendien een eigen meerjarenplan opstellen om de effecten van klimaatverandering te mitigeren. Dit vraagt echter om een mentaliteitsverandering bij zowel de bevolking als de leiders. Hoewel de grotere maatregelen van Nederland moeten komen, kunnen wij zelf veel doen. Tot die tijd lijkt het alsof we vooral vertrouwen op anderen om onze problemen op te lossen.
Uit de analyse ‘Klimaatzaak Bonaire’ door Rob van Gestel & Jeffrey Sybesma blijkt het volgende: “Verder is in het verleden vaak de medegelding van internationale klimaatverdragen voor de overzeese gebiedsdelen uitgesloten, waardoor het lastiger is om te bepalen wat nu precies de internationale verplichtingen zijn voor de eilanden. Die verplichtingen zijn belangrijk aangezien de lokale politiek zich tot op heden niet erg lijkt te hebben ingespannen om een begin te maken met klimaatbeleid en klimaatwetgeving.”
Conclusie? Het is de hoogste tijd dat we zelf in actie komen.