Het zorgstelsel in Caribisch Nederland is zwak, ziek en misselijk, om niet te zeggen doodziek. Met dank aan kwakzalvende bureaucraten. Een cocktail van Haags regelfetisjisme en Hollandse krenterigheid blijkt een fataal recept voor inwoners van Bonaire, Sint Eustatius en Saba die iets ernstigers onder de leden hebben dan een seizoensgriepje. Dat is de diagnose na het geheel aan de gezondheidszorg op de BES-eilanden gewijde debat dat de Tweede Kamercommissie Volksgezondheid, Welzijn en Sport woensdag voerde met de verantwoordelijke (t.a.v. de Cariben nog nat achter de oren zijnde) staatssecretaris Vincent Karremans van Preventie, Jeugd en Sport. Zorgverleners die maar één doel hebben, hun patiënten beter maken, worden gedwarsboomd door harteloze vrekken in Den Haag.
Na 2010 is VWS (net als het ministerie van Onderwijs) vaak als voorbeeld aangehaald dat het rijk het goed voor heeft met de bijzondere gemeenten, maar de glans is er inmiddels wel af. Met elke nieuwe misstand die aan het licht komt, tekent het onvermogen (of, niet uit te sluiten, onwil) een oplossing te bedenken zich steeds scherper af. Vanuit Saba en Sint Eustatius wordt al jaren geklaagd over medische uitzendingen. Iedereen heeft er begrip voor dat er vanwege de kleinschaligheid een beperkt behandelaanbod op het eiland is en dat je zoals Waddenbewoners voor meer dan een zwerende vinger op een ziekenhuis in de regio bent aangewezen.
Patiënten die door hun lokale arts naar Curaçao of Aruba (waar veel meer specialistische zorg beschikbaar is dan op Sint Maarten) worden gestuurd, hebben toestemming nodig van een ‘medisch adviseur’ van het VWS-bolkwerkje op Bonaire; Zorg en Jeugd Caribisch Nederland dat voor zorgverzekeraar speelt. Daar worden doorverwijzingen vanuit misplaatst wantrouwen beoordeeld, hield Kamerlid Wieke Paulusma (D66) de stas voor. Bonairianen zijn nauwelijks beter af: vanwege procedureel gekibbel met kleine baasjes op de buureilanden over landingsrechten, worden patiënten noodgedwongen naar het anderhalf uur verder vliegen Colombia uitgezonden.
Dat is niet alleen uit humane overwegingen ongewenst, maar ook nog eens heel veel duurder. Toch heeft het ministerie geen haast een einde te maken aan deze derdewereldtoestand. Eerst is een op een zijspoor geraakte ambtenaar gevraagd de mogelijkheden te “verkennen” voor een structurele oplossing voor het air ambulancevervoer in het Caribisch deel van het Koninkrijk, maar diens (tot nu toe onder de pet gehouden) rapport ligt – inclusief aanbevelingen – alweer maanden te verstoffen.
In plaats van een – al dan niet via de rijksministerraad afgedwongen – regeling te treffen voor het transport van patiënten binnen het Koninkrijk, kondigt Karremans aan dat een werkgroep zich over de kwestie gaat buigen. Verkennen, onderzoeken, werkgroepen en taskforcen, het zijn symptomen van de Hollandse ziekte om niet te doen wat gedaan moet worden. Intussen zijn er naar gene zijde vertrokken doordat de zorg te laat kwam, werd de bewindsman aangewreven. “De lijn tussen leven en dood op de eilanden is dun”, constateerde NSC-Kamerlid Faith Bruyning.
De zorg op de BES-eilanden kwakkelt op meer fronten. Zo is er een acuut tekort aan zorgprofessionals. Dat komt onder meer door de eisen die VWS – vanuit oogpunt van kwaliteit niet ten onrechte – stelt, zoals inschrijving in het BIG-register. Je wil immers het lot van een aan het leven gehechte patiënt niet in handen geven van een of andere Colombiaanse slager. Het bizarre is echter dat het ministerie wel inkoopcontracten met ziekenhuizen in Colombia sluit, maar niet toestaat dat de chirurgen die daar het mes in BES-patiënten zetten datzelfde te doen in dienst van Mariadal, het ziekenhuis op Bonaire.
En wat te denken van het mini-hospitaal op Statia waar artsen en verpleegkundigen hun werk moeten doen in een bouwval waar zelfs wilde geiten om aan premiejagers te ontkomen niet willen schuilen. Pas over drie jaar – als het tenminste meezit – kunnen de zorghelden en heldinnen van de St. Eustatius Health Care Foundation een nieuw onderkomen betrekken. Want de tijd heelt alle wonden, is het motto van VWS. Inderdaad, als je zieken maar lang genoeg fatsoenlijke zorg onthoudt, lost het probleem zich vanzelf op.
De conclusie dringt zich op dat de rijksoverheid te groot is voor de BES-snippers. Dat gaat niet alleen op voor de zorg. Het ministerie van IenW breekt zich al bijna een decennium de hersenpan over het verbeteren van de verbinding van Statia en Saba met de buitenwereld, SZW denkt al jaren na over een ‘vorm’ van WW en JenV over de invoering van het verdrag van Istanbul tegen huiselijk geweld. Voor alles geldt: Even geduld aub.
Kadushi is het buitenbeentje van DossierKoninkrijksrelaties.nl: een stekelige rubriek die soms wel eens ‘au’ kan doen.