De knoop was nog niet doorgehakt dat minpres Rutte excuses zou maken voor het Nederlandse slavernijverleden of het H-woord waarde rond onder ambtenaren. Die vreesden na de komma voor een vloedgolf aan eisen om bij wijze van afkoop boter bij de vis geleverd te krijgen. Dat blijkt mee te vallen. Uit documenten die na een ‘Wootje’ (beroep op de Wet open overheid) zijn vrijgegeven, kan worden opgemaakt dat er nog geen handjevol claims is ingediend. Het is bovendien de vraag hoe serieus die moeten worden genomen als één van de verondersteld gedupeerden zijn verzoekschrift begint met:
“Beste heer Willem Alexander. Hierbij doe ik een verzoek voor een schade vergoeding van € 10.000.000.000 als nageslacht van mijn voorouders en ook van mijn voor en na geslachten. We zijn totaal weggezijvert, vandaar mijn verzoek om een tegemoet koming voor mijn en hopelijk ook voor mijn medemens.”
Het valt niet uit te sluiten dat er ooit nog een iets beter onderbouwd verzoek komt, maar dat zal niet minder kansloos zijn. Rutte heeft er immers in zijn wekelijkse persconferentie daags voor de roemruchte kommarede geen misverstand over laten bestaan nada te voelen voor herstelbetalingen, schadevergoedingen of het aan nazaten van tot slaaf gemaakten uitkeren van achterstallige lonen. Nu zijn Rutte’s dagen als premier geteld, maar met een kneiterrechts kabinet in de steigers zal het nationale begrip voor de doorwerking van het slavernijverleden er niet groter op worden.
Sterker nog, het huisorgaan van bekrompen Nederland sorteert al voor op ‘eerherstel’ voor de bijna uitgeroeide Zwarte Piet. En reisorganisatie TUI liep iets te enthousiast vooruit op een door de PVV bestierd landsbestuur dat trots is op het koloniale verleden. “Stap in de schoenen van onze dappere voorouders en volg hun sporen. Op de historische plantages maak je de leukste praatjes”, werd het time-to-smile karakter van een Suriname-reis aangeprezen. De directie was overigens stukken sneller dan Staat en Koningshuis met het aanbieden van verontschuldigingen. Of de copywriter zweepslagen heeft gekregen is er niet bij verteld.
Een collega-koninkrijk dat eveneens worstelt met zijn koloniale geschiedenis is Denemarken, nota bene het eerste Europese land dat de slavernij afschafte. Dat gebeurde in 1803, 60 jaar (!) eerder dan Nederland. De Denen zijn niet alleen kolonisator van Saint Croix, Saint Thomas en Saint John, de tegenwoordige Amerikaanse Maagdeneilanden, maar sedert 1814 ook van Groenland. Op het grootste eiland van de wereld tevens dunstbevolkte plekje op aarde is nooit sprake geweest van slavernij in de traditionele zin en de mensenschendingen waren er minder opzichtig wreed, maar zijn wel tot ver in de 20ste eeuw doorgegaan.
Het aangerichte leed laat zich lastig vergelijken, maar de nazaten van de tot slaaf gemaakten in de Caribische delen van het Koninkrijk mogen hun handjes dichtknijpen dat hen het lot van de inheemse Groenlanders bespaard is. De Inuit leefden eeuwenlang in kleine settlements waar zij zichzelf in leven hielden met de jacht op zeehonden en walvissen. Een geïsoleerd bestaan onder – vanwege kou, sneeuw en daglichtloze winters – barre omstandigheden. In 1953 werd Groenland via een grondwetswijziging integraal deel van Denemarken, waarna werd aangestuurd op verdeensing.
Pas in 1979 – 25 jaar na de voormalige Nederlandse Antillen – kreeg Groenland een grote mate van zelfbestuur. In de aanloop daarnaartoe heeft de Deense regering bedacht de kwaliteit van leven voor de oorspronkelijke Groenlanders te verbeteren door ze uit hun afgelegen settlements te deporteren naar dorpen met een school, een supermarkt, een kerk en een huisarts plus een verbinding (veelal per boot of helikopter, want doorgaande wegen zijn er niet) met hoofdstad Nuuk dat een voorzieningenniveau heeft dat zich enigszins kan meten met dat van bijvoorbeeld Bonaire.
Het gedwongen samengepakt zitten in speciaal voor deze operatie uit de bevroren grond gestampte woonkazernes met basale voorzieningen, leidde tot massale depressiviteit. Geen land ter wereld waar alcoholisme en suïcide zo’n epidemische omvang heeft. Volledig uitgewoonde flatgebouwen staan alweer jaren leeg als stille getuigen van een faliekant mislukt sociaal experiment waarvan je nog zou kunnen denken dat de intentie goed was. Maar dat lijkt niet vol te houden nu onlangs is uitgekomen dat tussen 1966 en 1970 bij duizenden Inuit-meisjes en vrouwen zonder hun toestemming en vaak zelfs zonder dat ze het wisten spiraaltjes zijn geplaatst om te voorkomen dat ze zwanger zouden raken.
Het omgekeerde dus van de Hollandse plantagehouders die bij de konijnen af vrouwen onder de tot slaaf gemaakten bezwangerden. De Deense regering zag de Inuit als een kostenpost dus moest voorkomen worden dat er daar meer van kwamen… Zo’n 150 slachtoffers van dat ‘beleid’ hebben een schadeclaim naar Kopenhagen gestuurd. Zij eisen geen 10 miljard, maar een bescheiden vergoeding van slechts 30.000 euro per persoon.
Vergeleken met wat de Inuit is aangedaan, valt het juk van het volgens sommige politieke kringen in de Cariben neokoloniale Nederland reuze mee. Natuurlijk, het is waar dat de koninkrijksrelaties flink kunnen schuren. Maar grosso modo zijn de eilanden anno nu – ook zonder herstelbetalingen – beter af in dan buiten het Koninkrijk. Zeker nu vaststaat dat PVV-leider Wilders geen minister-president wordt.
Nb. Vooral onder jonge Groenlanders klinkt de roep om onafhankelijkheid steeds luider. Nu kan het land nog niet zonder de vele honderden miljoenen steun van de regering en de EU, maar de Groenlandse bodem is rijk aan zeldzame mineralen die de wereld hard nodig heeft. ‘Dankzij’ de door de klimaatverandering smeltende ijskap liggen die binnen afzienbare tijd voor het grijpen. Gisteren tekende EU-commissievoorzitter Von der Leyen in Nuuk met de Groenlandse regering een overeenkomst om samen te werken bij de winning van waardevolle delfstoffen waarop ook de VS, Rusland en China azen.
Kadushi is het buitenbeentje van DossierKoninkrijksrelaties.nl: een stekelige rubriek die soms wel eens ‘au’ kan doen.