Door Hans Hillen
Voormalig premier van Aruba Mike Eman is ook in Den Haag helemaal terug. In de eerste week van november brachten hij en zijn echtgenote Doina een bezoek aan Nederland. Opvallend was hoe graag Nederlandse topbestuurders met hem weer in gesprek wilden gaan. Premier Mark Rutte nam er alle tijd voor en vergezelde hem na afloop zelfs tot aan de voordeur. Ook bij de andere gesprekken was de wederzijds getoonde hartelijkheid en het respect tekenend voor het gezag van deze Arubaanse leider. Het voelde in het natte, tochtige en herfstachtige Den Haag als een zonnestraal in de zo vaak stroeve verhoudingen binnen het Koninkrijk. Een extra zonnestraal werd toegevoegd door prinses Laurentien, die ruim de tijd nam voor een goede en open ontmoeting.
Meer aandacht voor sociale agenda Aruba
Twee thema’s stonden steeds centraal in de vele gesprekken: modern sociaal beleid en de schuldpositie van Aruba met Nederland. Over beide onderwerpen presenteerde Mike Eman ideeën, die constructief werden ontvangen. De AVP-leider werd op zijn reis vergezeld door Wendrick Cicilia, fractiemedewerker van de AVP.
Mike Eman ziet als een van zijn belangrijkste uitdagingen het versterken van de sociale cohesie in de Arubaanse samenleving. Grote inspiratie voor hem is het leiderschap dat zijn vader, grootvader en overgrootvader hebben getoond op Aruba en tot welk een sterke onderlinge verbondenheid van de Arubaanse bevolking dat heeft geleid. “De geschiedenis leert dat de bijzondere kracht van Aruba zit in zijn gemeenschappelijkheid”, zegt Eman, “Wij zijn telkens boven onszelf uitgestegen door met één stem te vechten voor onze idealen. Dat is de ziel van Aruba, de ziel van wat later de Status Aparte is genoemd.” Mike Eman maakt zich zorgen over het toenemend individualisme, ook op Aruba. “We noemen de producten van de moderne communicatie sociale media, maar werkelijk belangstellend onderling contact lijkt steeds minder te worden. Onze gemeenschappelijkheid vertoont scheuren. Niet alleen hierdoor, maar ook door verlies van zingeving en idealen en door toenemend pessimisme”.
Een van zijn initiatieven is het proberen op te richten van een Arubaans Sociaal-cultureel Planbureau. Dat zou de regering moeten gaan ondersteunen bij een helemaal op Aruba toegesneden maatschappelijk beleid. Dat bracht hem dus ook niet toevallig naar Den Haag. Daar heeft de overheid al vele jaren ervaring met zo’n planbureau. In gesprekken met de directeur van het SCP, Karen van Oudenhoven en met haar voorganger Paul Schnabel ontmoette Eman enthousiasme over zijn ideeën en merkte hij ook grote bereidheid om Aruba hierbij de helpen.
Nieuwe investeringen in plaats van schulden
Het tweede voorstel van Mike Eman is ontleend aan een regeling tussen Kaap Verdië en Portugal, waarbij schulden van Kaap Verdië aan Portugal werden omgezet in investeringen op Kaap Verdië zelf, waardoor de economische structuur van dat land kan worden versterkt. Dan verdubbelt de opbrengst van die leningen: eerst om problemen op te vangen, zoals COVID, en vervolgens blijft de aflossing ook nog eens in het land door er goede investeringen mee te doen. Rond de eeuwwisseling heeft Aruba ook eens zo’n regeling met Nederland kunnen treffen. Dat leidde toen tot het Fondo Desaroyo Aruba, waaruit uiteindelijk 763 projecten konden worden gefinancierd.
Als eerste sprak Mike Eman daarover met Minister van Staat Piet Hein Donner, die hem ontving in de schitterende ambiance van het Vredespaleis in Den Haag. Het plan werd tevens besproken met voormalig Nederlands premier Jan Peter Balkenende. Beiden erkenden de grote voordelen van zulk een opzet. Tijdens zijn bezoek overlegde Eman voorts met de vicepresident van de Raad van State, Thom de Graaf en met vooraanstaande politici als de lijsttrekkers van D66 en CDA, Rob Jetten en Henri Bontenbal en met Bertus Cornelissen van de ChristenUnie. Ook sprak hij met Hans Biesheuvel, voorzitter van Ondernemend Nederland.
Uiteraard besprak Mike Eman zijn agenda ook op met topambtenaar van het ministerie Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Roald Laperre. De belangstelling van Eman voor diepere zingeving bracht hem in Den Haag ook nog in contact met de filosofen Ad Verbrugge en Jelle van Baardewijk en bovendien met de Denker des Vaderlands, Paul van Tongeren. Al met al werkte Mike Eman in luttele dagen een werkelijk rijk gevulde agenda af, waar ook nog ruimte was voor Jan Ebbing van het TNO, en Simone Philippini en Caecilia Peski, resp. voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor de Verenigde Naties en voorzitter van de Raad van Advies daarvan.
Masterclass
Het bezoek van Mike Eman aan Nederland was om allerlei redenen eigenlijk erg interessant. Meest opvallend was natuurlijk de warme sfeer die om zijn ontmoetingen heen was waar te nemen. Met zijn hartelijkheid en zijn gezaghebbende aanwezigheid is hij voor het tropische deel van ons Koninkrijk een waardevolle afgezant. Hij krijgt elke deur wel open, en daarachter volgen dan doorgaans hartelijke gesprekken. Gesprekken die ook over iets gaan. Zijn voorstellen maken bovendien een degelijke en doordachte indruk. De relaties binnen het Koninkrijk hebben een enorme behoefte aan veel meer wederzijds vertrouwen. Bereidheid om naar elkaar te luisteren is het begin van het uitwerken van plannen en dat is dan weer het begin van werkelijke resultaten waar elk deel van ons Koninkrijk wat mee kan.
Aan de Europees Nederlandse kant van het Koninkrijk wordt te veel en te gemakkelijk uitgegaan van Nederlandse principes en van de Nederlandse schaal, terwijl de Caribische eilanden zo veel kleiner en kwetsbaarder zijn dan het behoorlijk sterke Nederland. Voorts vergeet Nederland nog wel eens dat de Cariben zich bevinden binnen de sfeer van de Amerikaanse dollareconomie, die soms behoorlijk andere opvattingen hanteert dan de Europese omgeving. Waar Europa en zeker Nederland bij economische wind tegen reageert door de broekriem aan te halen, laat men in Amerika de drukpers van de dollars lopen om via meer uitgaven, dus juist een ruimer jasje, uit de problemen te komen. Omgekeerd heeft het tropische deel van het Koninkrijk juist de neiging om te gemakkelijk al dan niet bij tegenwind de Nederlandse leunstoel te zoeken.
Mike Eman heeft in Den Haag een masterclass social and public relations gegeven die de moeite van het analyseren meer dan waard is. En ja, de voorstellen die hij daarbij op tafel legde verdienen ook goede bestudering.
Hans Hillen is voormalig minister van Defensie en was lid van de Tweede en de Eerste Kamer.
