Als 75% van de kiezers in Europees Nederland op dit moment nog geen idee heeft op welke partij ze op 22 november gaan stemmen, zal het voor kiesgerechtigden in het Caribisch deel van het Koninkrijk helemaal puzzelen zijn. Met websites als de Stemwijzer schieten ze niet veel op, want geen enkele vraag heeft betrekking op de koninkrijksrelaties. Hetgeen nog maar eens bevestigt dat de eilanden – zelfs de bijzondere gemeenten – niet voor vol worden aangezien. Dat gevoel wordt versterkt doordat niet een kandidaat de moeite neemt zich aan de Caribische kiezers te presenteren, zoals Jorien Wuite in 2021 wel deed.
Niet raar dus dat de animo onder de kiezers in de Cariben gering is om de gang naar het stemhokje te maken. Maar zeker voor de inwoners van Bonaire, Sint Eustatius en Saba kan het zinvol zijn dat toch te doen. Het is een beetje het kip-en-ei verhaal: waarom zouden Kamerleden hun best doen voor de BES-eilanden als de kiezers daar nauwelijks gebruikmaken van een democratisch goed als het stemrecht?
Wat zou helpen is dat de BESjes – naar voorbeeld van Groenland en de Faeröer-eilanden in het Deense parlement – een zetel in de Tweede Kamer krijgen. Dat zal bij stemmingen niet de doorslag geven, maar het kunnen laten horen van een Caribische stem kan andere Kamerleden er van weerhouden vanwege gebrek aan kennis of vooringenomenheid onzin uit te kramen.
Zolang die zetel er niet is, zit er niks anders op dan op de 22ste toch maar naar het stembureau te gaan. Om de stemmer te helpen loopt Kadushi langs de partijen en hun lijsttrekkers, de programma’s negerend, want dat zijn meer lijstjes van onvervulde wensen die dat zullen blijven omdat ze te duur zijn, niet uitvoerbaar of verwateren in een compromis. Een waarheidsgetrouwer beeld geeft het stemgedrag in de afgelopen jaren.
Afgaande op de jongste peilingen wordt Nationaal Sociaal Contract van Pieter Omtzigt de grootste, op de hielen gezeten door de VVD en de combinatie GroenLinks/PvdA. Op gepaste afstand volgt de Partij voor de Vrijheid. Waar BoerBurgerBeweging een paar maanden geleden afgetekend winnaar leek te worden, mag de partij hooguit nog hopen op een bijrol. De resterende circa 50 zetels worden verkruimeld over zo’n 10 partijen. Eerst maar eens de big five.
De winnaar van de peilingen (tot nu toe) Pieter Omtzigt van NSC weet haarfijn te vertellen wat er allemaal mis is in Nederland. Logisch, want hij stond er als Kamerlid 20 jaar bij, keek ernaar en kwam pas in actie toen tienduizenden toeslagenslachtoffers al diep in de ellende waren gejaagd. Hoewel hij minder helder is over oplossingen, wordt hij in de provincie blindelings als een nieuwe Messias aanbeden. De Heilige Pieter stemde vorige week tegen het voorstel om de belasting over inkomen in Caribisch Nederland te verlagen.
Oogappel van rechtsrijke ondernemers Dilan Yeşilgöz wil niet herinnerd worden aan 13 jaar afbraakbeleid van het kwartet VVD-kabinetten. Ze kijkt liever vooruit, wellicht om ook het laatste restje solidariteit in de samenleving dat kennelijk door Rutte over het hoofd is gezien, te slopen. Hoewel Wilders haar herhaaldelijk heeft verketterd om haar Turkse herkomst, ziet zij een coalitie met de PVV wel zitten. Dat verraadt een sadomasochistische inslag, wat haar dan wel weer zeer geschikt maakt voor de post Koninkrijksrelaties in het nieuwe kabinet.
De vanuit een Brusselse ivoren toren afgedaalde Frans Timmermans (GL/PvdA) is de hoop van kiezers die voor een socialer en duurzaam Nederland zijn. Hoewel hij kan doorgaan voor de opa van Paulus de Boskabouter is hij de enige lijsttrekker met de statuur van een minpres. Minpuntje is dat hij bijna alle talen van Europa vloeiend spreekt, maar niet van het Koninkrijk. Mocht de combi gaan meeregeren, wordt Attje Kuiken vast en zeker staatssecretaris van Koninkrijksrelaties.
Geert Wilders (PVV) viert dit jaar dat hij in een kwart eeuw als Kamerlid niets heeft bereikt voor zijn achterban, maar zelf wel zo’n 2,5 miljoen euro heeft opgestreken. Als onverholen vreemdelingenhater wil hij Nederlanders weer op 1. Behalve als ze in het Caribisch deel van het land wonen. Ook al is Bonaire zijn favoriete vakantiebestemming, ze zouden daar niet zo moeten klagen over armoede, vindt hij. De CAS-landen mogen van hem helemaal ophoepelen.
Niet zo sweet Caroline van der Plas (BBB) vertolkt de rol van sluwe vos in schaapskleren ten dienste van de boeren uitknijpende agromaffia met verve. De Ma Flodder van Den Haag spreekt de taal van de voetbalkleedkamer: een debat vindt ze “gelul” en van inhoud heeft ze geen boerenkaas gegeten (“Weet ik veel”). Dus: boer en burger, pas op je kippen! Maar wie schijt heeft aan natuur en dierenwelzijn, zit bij de niet in haar eerste duizend leugens gestikte Kerrolain goed.
De kans is groot dat tenminste 3 van deze partijen deel gaan uitmaken van het nieuwe kabinet. Het kan twee kanten op: rechts of centrumrechts met een links en groen smaldeel. Voor een meerderheid is wellicht nog een bijwagentje uit de achterhoede nodig. Die bestaat uit partijen die in de lift omlaag zitten, niet willen doorbreken of zichzelf vakkundig te gronde richten. Daarover morgen meer.
Kadushi is het buitenbeentje van DossierKoninkrijksrelaties.nl: een stekelige rubriek die soms wel eens ‘au’ kan doen.