Oranjestad – Het verder oplopen van de rentelasten gaat ten koste van noodzakelijke investeringen om de Arubaanse economie weerbaarder te maken. Dat stelt het College financieel toezicht na afloop van het werkbezoek aan Oranjestad.
Op dit moment slokt rente over leningen al 16% van de begroting op. Door de weigering van het kabinet Wever-Croes mee te werken aan een rijkswet financieel toezicht betaalt het land over de onlangs verlengde coronalening (ruim 900 miljoen) jaarlijks zo’n 30 miljoen extra aan rente.
Economisch gaat het Aruba dankzij het toerisme voor de wind. Het Cft adviseert de regering om de meevallende inkomsten te gebruiken om de staatsschuld terug te dringen.
Persbericht Cft
CAft: “Pak nu door om de overheidsfinanciën en de economie te versterken”
Oranjestad – De Arubaanse economie zit sinds 2021 flink in de lift. In 2023 groeit de economie, volgens laatste inzichten van het Internationaal Monetair Fonds (IMF), met 8 procent. Voor 2024 wordt een groei verwacht van 3 procent. Dit sterke herstel, gepaard met fiscale maatregelen, zal tot hogere opbrengsten uit belastingen en premies leiden, dan begroot. De meevallers zijn substantieel, zowel bij het land als bij de overige entiteiten van de collectieve sector. Het is zaak dat Aruba dit momentum aangrijpt om de overheidsfinanciën structureel op orde te brengen en de economie weerbaarder te maken. Dat kan door het voeren van een prudent begrotingsbeleid, het inzetten van de meevallers voor verlaging van de overheidsschuld (83 procent van het bbp in 2023) en groeibevorderende investeringen. Structurele hervormingen in de gezondheidszorg en sociale zekerheid dragen bij aan de weerbaarheid.
De ontwerpbegroting 2024 is tijdig aangeboden. Dit versterkt het budgetrecht van de Staten. In tegenstelling tot de begrotingscyclus, loopt de uitvoerings- en verantwoordingsinformatie achter. De verwachting is dat in 2023 het financieringsoverschot van de collectieve sector door meevallers ruim boven de norm van 1 procent van het bbp uitkomt. De verwachte financiële resultaten op de korte termijn zijn gunstig, maar er zijn grote risico’s. De rentelasten, die reeds 16 procent van de begroting bedragen, zullen fors hoger uitkomen dan begroot. Dit is het gevolg van de duurdere herfinanciering van de liquiditeitssteunleningen. Daarmee verdringen de rentelasten meer dan ooit andere nodige uitgaven of investeringen, en blijft lastenbeheersing onverminderd van belang. Investeringen zijn nodig om de economie weerbaarder te maken en de verdiencapaciteit te verhogen.
Belastingen
Aruba heeft in 2023 met het Belastingplan 2023 een eerste goede stap gezet om het belastingstelsel robuuster te maken. Het stelsel van indirecte belastingen blijft echter versnipperd, en daardoor onnodig complex. Het College Aruba financieel toezicht (CAft) blijft, conform het Landspakket en aanbevelingen van het IMF, aanmoedigen om het stelsel van indirecte belastingen te vereenvoudigen en de eerder aangekondigde belasting op toegevoegde waarde (btw) op korte termijn in te voeren. Een eenvoudiger stelsel komt ook de belasting compliance ten goede. Het is van belang dat Aruba de belasting compliance verhoogt, zodat de lastendruk eerlijker wordt verdeeld en er extra begrotingsruimte ontstaat voor groeibevorderende investeringen.
Zorg en sociale zekerheid
Door demografische ontwikkelingen zullen, bij ongewijzigd beleid, de uitgaven aan de zorg en het ouderdomspensioen verder stijgen en ontstaan er in de toekomst tekorten. Voor de beheersing van de zorguitgaven overweegt de Algemene Ziektekosten Verzekering (AZV) een uitgavenkader. Het CAft staat in beginsel positief tegenover een uitgavenkader, zodat wanneer de economie in de lift zit surplussen worden opgebouwd en dit als buffer fungeert bij economische tegenwind. Het is wel van belang dat het uitgavenkader niet te ruim is en strak wordt gehandhaafd zodat de groei van de zorguitgaven wordt getemperd. Juist nu er enorme overschotten zijn, adviseert het CAft maatregelen te treffen om de zorg en sociale zekerheid betaalbaar te houden voor toekomstige generaties.