Den Haag – D66 wil dat het sociaal minimum in Caribisch Nederland in 2024 wordt gekoppeld aan wat werkelijk nodig is om de maand rond te komen. Nu leeft 1 op de 3 inwoners van de eilanden onder de armoedegrens omdat het minimumloon en uitkeringen tot tientallen procenten onder de armoedegrens liggen.
“We geven prioriteit aan achterstallige sociale zekerheid om te komen tot een daadwerkelijk gelijkwaardig voorzieningenniveau en om armoede effectief te bestrijden”, staat te lezen in het vandaag gepresenteerde conceptverkiezingsprogramma ‘Nieuwe energie voor Nederland’ waarin veel aandacht voor de relatie met de Caribische delen van het Koninkrijk.
Wij zijn één Koninkrijk – Nos ta un Reino – We are one Kingdom
Elke regio telt dat en dat geldt ook voor de Caribische delen van het Koninkrijk der
Nederlanden. De band tussen het Caribisch en het Europese deel van het Koninkrijk
beslaan een periode van bijna 400 jaar. De regering en de koning hebben op 19 december
2022 en 1 juli 2023 excuses en vergiffenis gevraagd voor de rol van hun voorgangers in de
trans-Atlantische slavernij. De excuses markeren een belangrijke stap in de erkenning en
bewustwording van ons gedeelde verleden.
Naast het gedeelde verleden heeft het Koninkrijk een gezamenlijke toekomst. Een toekomst die
gebaseerd is op gelijkwaardigheid, emancipatie, solidariteit en wederzijds vertrouwen. Vanuit
deze waarden werken wij binnen het Koninkrijk samen aan duurzame economische ontwikkeling,
het behoud van de unieke natuur en cultuur, en de waarborging van mensenrechten in onze
democratische rechtsstaat.
In 2024 is het precies 70 jaar geleden dat het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden
werd getekend. Sindsdien is het Koninkrijk der Nederlanden staatkundig veranderd, met als
meest recente voorbeeld de ontmanteling van de Nederlandse Antillen in 2010. Uitdagingen
zoals economische weerbaarheid, armoedebestrijding, geopolitieke ontwikkelingen en
grensoverschrijdende vraagstukken op het gebied asiel en migratie, klimaatverandering en
ondermijning leggen een grote druk op het bestuur en de uitvoeringscapaciteit van alle zes de
Caribische eilanden. Wij trekken gezamenlijk met de eilanden op om deze uitdagingen het hoofd
te bieden.
Gelijkwaardigheid in democratie en bestuur
De zes Caribische eilanden en Nederland werken aan een Koninkrijksbrede visie op
Koninkrijksrelaties voor 2030. In de visie worden de duurzame ontwikkelingsdoelen, emancipatie
en synergie meegenomen om invulling te geven aan de onderlinge verhoudingen.
• Toekomstbestendige staatkundige verhoudingen vragen om hervormingen. De zes Caribische
eilanden stellen samen met Nederland een hervormingsagenda 2024-2034 op met afspraken
over de herziening van het Statuut en relevante uitvoeringswetgeving.
• Er moet een onafhankelijke instantie komen om geschillen binnen het Koninkrijk te beslechten.
• D66 wil het Interparlementair Koninkrijksoverleg (IPKO) uitbreiden met onder andere een jaarlijks
debat over de staat van het Koninkrijk.
• De doorwerking van het slavernijverleden uit zich in institutioneel racisme en structurele achterstelling in beleid, wet- en regelgeving. Samen met de zes Caribische eilanden blijven wij
werken aan maatschappelijke bewustwording over dit verleden en de doorwerking, gaan we
door met onderzoeken die de gevolgen van het slavernijverleden in kaart brengen en pakken wij
de achterstelling in verdragen en wet- en regelgeving aan.
• Papiamentu en Papiamento worden in het EU-Handvest opgenomen als regionale taal.
Bonaire, Sint-Eustatius en Saba (Caribisch Nederland)
• Caribisch Nederland is dertien jaar onderdeel van Nederland, maar heeft niet hetzelfde niveau in
voorzieningen als in Nederland. De komende periode continueren wij de inhaalslag op het gebied
van achterstallige wet- en regelgeving en wijzigen we onder andere de Wet Openbare Lichamen
om de bestuurlijke slagkracht te verbeteren. De taskforce Governance Caribisch Nederland werkt
samen om de bestuurlijke knelpunten tijdig te identificeren en aan te pakken.
• Om het ontbreken van de bestuurlijke tussenlaag van een provincie en het gebrek aan
bestuurlijke capaciteit tegen te gaan, stellen het Rijk en de Openbare Lichamen een plan van
aanpak op om de bestuurlijke uitvoeringskracht van Caribisch Nederland te versterken.
• We geven prioriteit aan achterstallige sociale zekerheid om te komen tot een daadwerkelijk
gelijkwaardig voorzieningenniveau en om armoede effectief te bestrijden. We koppelen het
sociaal minimum en overige sociale uitkeringen in 2024 aan het werkelijk bestaansminimum.
• Lokaal zelfbestuur moet in handen zijn van de inwoners. Conform de deadline uit de Wet herstel
voorzieningen Sint-Eustatius ronden we de bestuurlijke ingreep uiterlijk 1 september 2024 af,
waarmee de lokale democratie weer in handen komt van de burgers van Sint-Eustatius.
Aruba, Curaçao en Sint-Maarten (Caribische Landen)
• Het Koninkrijk der Nederlanden kent vier autonome landen. Ten aanzien van het buitenlandbeleid
en defensie trekken we internationaal gezamenlijk op. We werken nauw samen op de thema’s
onderwijs, gezondheidszorg, klimaat- en energietransitie en veiligheid. Waar je wieg in het
Koninkrijk ook staat: elke burger heeft recht op een menswaardig bestaansminimum.
• De Rijksministerraad stelt samen met de autonome landen een meerjarenprogramma op.
Dit programma bevat speerpunten als goed onderwijs, veiligheid, duurzaamheid, zorg,
mensenrechten en versterking van de democratische rechtsorde.
• De autonome landen verdienen een sterkere positie in de wereld. Dit bereiken we door Curaçao, Sint-Maarten en Aruba een grotere rol te geven in diplomatie en handelsbeleid voor alle landen Sint-Maarten en Aruba een grotere rol te geven in diplomatie en handelsbeleid voor alle landen.
in het Koninkrijk. Nederland zal dit via het buitenlandbeleid ondersteunen om belemmeringen
tot deelname aan regionale of internationale fora en organisaties weg te nemen.
• De registratieverplichting voor het stemmen bij Europese Parlementsverkiezingen moet komen
te vervallen voor de inwoners van Curaçao, Aruba en Sint-Maarten. Een stem uitbrengen moet –
net als in Nederland – kunnen bij stemlokalen op elk eiland. Zo krijgen inwoners van alle vier de
landen gelijke kansen om gebruik te maken van hun Europees stemrecht.
• We willen het democratisch tekort bij de besluitvorming door de Tweede Kamer over voorstellen
van rijkswet opheffen door ruimte te geven aan een proportionele stem van de Caribische
landen.
Caribisch deel van het Koninkrijk
D66 geeft nieuwe energie aan de samenwerking. De excuses voor het
slavernijverleden in 2022 waren een belangrijk moment voor alle mensen in het
Koninkrijk. D66 wil dat Keti Koti, net als Bevrijdingsdag op 5 mei, jaarlijks een nationale
feestdag wordt. Samen met de zes Caribische eilanden blijven wij werken aan
maatschappelijke bewustwording van dit verleden, gaan we door met onderzoeken die
de gevolgen van het slavernijverleden in kaart brengen en pakken wij de achterstelling
in verdragen en wet- en regelgeving aan.
We koppelen het sociaal minimum en overige sociale uitkeringen in 2024 aan het
werkelijk bestaansminimum. We willen het democratisch tekort bij de besluitvorming
door de Tweede Kamer over voorstellen van Rijkswet opheffen door ruimte te geven
aan een proportionele stem van de Caribische landen.
We zijn er trots op dat Saba de eerste plek was binnen het Koninkrijk waar energie
100% duurzaam werd opgewekt. In die geest blijven we samenwerken aan
duurzaamheid en klimaatadaptatie. Om kennisuitwisseling te stimuleren, komt er
structurele financiering voor de Koninkrijksbeurs. De Rijksministerraad stelt samen
met de autonome landen een meerjarenprogramma op over onderwijs, veiligheid,
duurzaamheid, zorg, mensenrechten en versterking van de democratische rechtsorde.
• Op Caribisch Nederland wordt op zo kort mogelijke termijn een sociaal minimum ingevoerd dat
gekoppeld is aan een werkelijk bestaansminimum. De uitkomsten van de Commissie sociaal
minimum Caribisch Nederland zijn daarbij leidend.
• We zorgen dat in Caribisch Nederland de energievoorziening klimaatneutraal wordt.
• De afgelopen jaren is onder D66 fors geïnvesteerd in bibliotheken. Daar gaan we mee door. We
zorgen ervoor dat de bibliotheek terugkomt in elke gemeente, met een wettelijke zorgplicht
voor gemeenten. Gemeenten worden hiervoor gecompenseerd. We beginnen in regio’s waar de
bibliotheek het slechtst bereikbaar of toegankelijk is, inclusief Caribisch Nederland.
• We versterken Dutch Culture en culturele attachés op de Nederlandse ambassades. Zo
promoten we Nederlandse kunst en cultuur in het buitenland
• We versterken de culturele infrastructuur in Caribisch Nederland en stimuleren de uitwisseling
binnen het Koninkrijk.
• We stellen een ambitieuze agenda voor elektrisch vliegen op, waarbij Caribisch Nederland
als proeftuin fungeert. Elektrisch vliegen is namelijk een goed en schoon alternatief voor de
korte afstanden, en de afstanden tussen de eilanden lenen zich goed voor de ontwikkeling en
implementatie van elektrisch vliegen.
• D66 heeft aan de basis gestaan voor de huidige aanpak van de nationale parken en zal zich
hiervoor blijven inzetten. Hetzelfde geldt voor de natuur in het Caribisch gebied: deze verdient
een versterkte bescherming.
• Ook de lokale democratie verdient meer ondersteuning en is aan vernieuwing toe. D66 wil meer
subsidie voor lokale politieke partijen – ook in Caribisch Nederland – en meer democratisch
toezicht op regionale samenwerkingsverbanden zoals de veiligheidsregio’s. Ook moet de lokale
journalistiek meer geld krijgen, zodat zij haar waakhondfunctie weer goed kan vervullen.
• Nog steeds zijn er naar schatting 20.000 Nederlandse huishoudens die niet kunnen beschikken
over snel internet. D66 wil dat de overheid in samenwerking met het bedrijfsleven zorgt dat
deze huishoudens worden aangesloten op snel internet. Dat geldt ook voor het Caribisch deel
binnen het Koninkrijk.
• Het Slavernijmuseum wordt een Rijksmuseum. Wat betreft de manier waarop het
Slavernijmuseum vorm krijgt in Suriname en het Caribisch deel van het Koninkrijk, gaan we uit
van lokale behoeften rondom invulling van een fysiek toegankelijke voorziening.