Den Haag – De uitvoering van vergunningverlening, toezicht en handhaving in Caribisch Nederland schiet in ernstige mate tekort. Een van de oorzaken is de kleinschaligheid van de eilanden die een professionele aanpak in de weg staat. Bovendien is de onafhankelijkheid onvoldoende geborgd, zo blijkt uit onderzoek van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) in opdracht van de staatssecretaris Vivianne Heijnen (Milieu).
De belangrijkste aanbeveling van de ILT: “Breng zo snel mogelijk de uitvoering van de VTH-taken voor bouwen, milieu en natuur van de drie openbare lichamen onder bij één bestaande omgevingsdienst in Europees Nederland. Zo worden kennis, ervaring en continuïteit geborgd en wordt ook afstand tot het bestuur gerealiseerd.”
Persbericht Rijksdienst Caribisch Nederland
Dat blijkt uit een onderzoek van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) in opdracht van de staatssecretaris Vivianne Heijnen (Milieu) die het onderzoek vandaag naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. Een niet goed functionerend VTH-stelsel voor bouwen, milieu en natuur kan negatieve gevolgen hebben voor de natuur, waaronder het koraal en de natuurparken, en voor de leefomgeving, zoals de lucht, water en de bodem.
Zorgen
Staatssecretaris Heijnen had om het onderzoek gevraagd naar aanleiding van zorgen over het functioneren van het VTH-stelsel. Die zorgen leefden onder Kamerleden en in het kabinet maar ook bij de lokale besturen en inwoners van de eilanden. Uit dit onderzoek blijkt dat die zorgen terecht waren.
Heijnen: “Het onderzoek laat forse tekortkomingen zien, waarvan natuur, en milieu de dupe zijn. Bijvoorbeeld het koraal voor de kust van de eilanden. We moeten nu echt aan de slag. We gaan de komende tijd werken aan verbetering. Ik wil dit zorgvuldig doen en samen met de eilandbesturen.”
Conclusies
De ILT concludeert dat de uitvoering van de VTH-taken voor bouwen, milieu en natuur op de drie eilanden niet voldoet aan de wettelijke vereisten en lokale verordeningen. Daardoor worden milieu en natuur niet voldoende beschermd. Om hier tot de noodzakelijke verbetering te komen, is een fundamentele wijziging nodig van de uitvoering van de VTH-taken.
De openbare lichamen zijn te klein om de benodigde kennis en ervaring op een gedegen manier te organiseren en om voldoende checks and balances in de werkprocessen te kunnen aanbrengen, concludeert de ILT. De omvang van de eilanden als kleine gemeenschappen en de nabijheid van het bestuur bemoeilijken een professionele en onafhankelijke uitvoering van de VTH-taken nog verder.
Deze problematiek is overigens het gevolg van een historisch gegroeide situatie, waar meerdere partijen, waaronder de Nederlandse Rijksoverheid, een rol in hebben gehad. Ook in Europees Nederland wordt momenteel gewerkt aan een versterking van het VTH-stelsel.
De ILT concludeert overigens ook dat de situatie bij de drie openbare lichamen vergelijkbaar is met de situatie van gemeenten en provincies in Europees Nederland tot 2013. Vanaf dat moment is de uitvoering van VTH-taken geleidelijk overgegaan naar omgevingsdiensten.
Aanbevelingen
De ILT doet aan het Rijk en de openbare lichamen vier aanbevelingen om te komen tot verbetering van uitvoering van de VTH-taken met betrekking tot bouwen, milieu en natuur:
Breng zo snel mogelijk de uitvoering van de VTH-taken voor bouwen, milieu en natuur van de drie openbare lichamen onder bij één bestaande omgevingsdienst in Europees Nederland. Zo worden kennis, ervaring en continuïteit geborgd en wordt ook afstand tot het bestuur gerealiseerd;
Pak de gesignaleerde knelpunten binnen de ambtelijke organisatie van de openbare lichamen snel en gericht aan, in nauwe samenwerking met de omgevingsdienst. Een deel van het VTH-proces zal immers door het openbaar lichaam uitgevoerd blijven worden;
Draag zorg voor actuele en adequate wet- en regelgeving voor bouwen, milieu en natuur;
Versterk de positie van de Rijksvertegenwoordiger zodat die kan ingrijpen wanneer het mis gaat met de uitvoering van de VTH-taken.
Hoe nu verder?
De betrokken partijen gaan nu gezamenlijk aan de slag met de aanbevelingen en conclusies uit het onderzoek. Kort na de zomer zal staatssecretaris Heijnen de Tweede Kamer informeren over de vervolgstappen, waaronder de aanbeveling over de inzet van een omgevingsdienst.
Dit is niet van de ene op de andere dag geregeld daarom wordt de bestaande ondersteuning aan de eilanden voortgezet. Ook kijken de betrokken partijen samen of er maatregelen zijn die al op korte termijn genomen kunnen worden.
Samenvatting Rapport Nulmeting uitvoering VTH-taken Bonaire
Samenvatting Rapport Nulmeting uitvoering VTH-taken Saba
Samenvatting Rapport Nulmeting uitvoering VTH-taken Sint Eustatius