Dat veel burgers in het Caribisch deel van het Koninkrijk geen greintje vertrouwen hebben in hun regeringen is geen stop-de-persen-nieuws. Ze hebben daartoe natuurlijk ook alle reden. Maar nu blijkt dat de lokale bestuurders er ook bij rechters gekleurd op staan. Die houden bij het spreken van recht rekening met de onbetrouwbaarheid van Caribische politici. Dat kan worden opgemaakt uit het vonnis in wat ‘Klifgate’ is gaan heten: het openbaar lichaam Sint Eustatius werd niet alleen veroordeeld tot het veiliger maken van de door erosie ondermijnde klif tussen Oranjestad en Lower Town, maar kreeg als stok achter de deur een dwangsom opgelegd als daar niet binnen drie maanden mee zou worden begonnen.
Hoewel ieder zichzelf respecterende homo sapiens zich kapot zou schamen door de rechter voor nalatigheid te worden veroordeeld, is hoger beroep aangetekend en in afwachting van de behandeling een kort geding aangespannen om de dwangsom geschrapt te krijgen. Argument van de namens het openbaar lichaam optredende advocaat (ook dat is een beroepsgroep die zich niet gauw ergens voor schaamt): “Aan overheidsinstellingen behoren geen dwangsommen te worden opgelegd omdat die rechterlijke uitspraken nakomen.”
Die bewering keerde als een boemerang terug: “Dat geldt misschien voor Nederlandse overheidsinstellingen, maar niet altijd voor de overheden in de Cariben”, riposteerde rechter mr. Luijks met veel gevoel voor eufemisme. Publiekelijk zo te kijk worden gezet is het verdiende loon voor Caribische politici voor wie geen afspraak of belofte heilig is, ook al prijkt hun handtekening eronder, zijn er getuigen en staat het op video. En toch behoeft het verwijt van mr. Luijks nuancering. Want dat zijn vonnis geadresseerd is aan het openbaar lichaam Sint Eustatius, is puur een formaliteit.
De echte kwade genius is de Nederlandse regering. Deze en niemand anders heeft klifgate op haar geweten. Het waren de door Nederland aangestelde regeringscommissarissen (onder wie CDA-prominent en huidig staatssecretaris van Financiën Marnix van Rij) die alarmerende rapporten over het instortingsgevaar van de klif wegmoffelden en daarmee het risico op schade aan gebouwen en persoonlijk letsel voor lief namen. Nederland maakt sinds het de gezaghebber, gedeputeerden en de gehele Eilandsraad op 7 februari 2018 verving voor een regiment rijksambtenaren, de dienst uit op het eiland. Geen gummetje mag ook maar een millimeter worden verplaatst zonder dat Den Haag toestemming verleent.
Toch is het kabinet zo kinderachtig om zich er achter te verschuilen dat het openbaar lichaam eigenaar is van de klif. Het eigen falen – het bewust uit Hollandse gierigheid verzwijgen van een volgens de rechters levensgevaarlijke situatie – wordt het openbaar lichaam in de maag gesplitst. Kan het laffer? Nee, maar wel gekker. Want hetzelfde bataljon rijksambtenaren heeft bij het opstellen van de begroting voor 2022 een blunder van een miljoen dollar ten nadele van Statia gemaakt.
Tweede Kamerlid Joba van den Berg vindt dat het ministerie van BZK de rekenfout voor eigen rekening moet nemen, maar staatssecretaris Van Huffelen piekert er niet over. Want, zo ‘redeneert’ ze, het jaar is toch nog zonder tekort afgesloten. Ja, omdat de stommiteit is weggepoetst door het mes te zetten in reguliere uitgaven en reserves aan te spreken. Het is dus de toch al niet overbedeelde Statiaan die de rekening betaalt voor het Haagse gestuntel omdat het kabinet Rutte er de rijksbegroting van 395 miljard niet mee wil belasten.
Intussen is de financiële schade voor Statia flink opgelopen. Want de opeisbare dwangsom (duizend tot vijfduizend dollar per dag dat het verantwoordelijke ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft gewacht met het overmaken geld om de klif veilig te maken) komt rechtstreeks uit de eilandskas. Zo worden de zakken van de Statianen voor de tweede keer in korte tijd gerold door een rijksoverheid die 5 jaar geleden de lokale democratie afschafte onder het motto wel eventjes te laten zien wat goed bestuur is.
Je zou bijna hopen dat Statianen tractoren hebben en Den Haag niet zo ver was.
Kadushi is het buitenbeentje van DossierKoninkrijksrelaties.nl: een stekelige rubriek die soms wel eens ‘au’ kan doen.