Er gaat veel niet goed in de samenwerking van ministeries met de bijzondere gemeenten Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Dat is niet een bewering die als “ook maar een mening van een narrige columnist” terzijde kan worden geschoven. Wat tekende oud-minister Ed Nijpels deze week op in zijn advies hoe Den Haag ervoor kan, nee: moet zorgen dat Bonairianen letterlijk het hoofd boven oprukkend zeewater kunnen houden? “Het is bestuurlijk ongezond dat een veelheid aan departementen zich direct verhouden met de openbare lichamen met respectievelijk 24.090, 3.293 en 2035 inwoners.” Er is volgens hem sprake van “bestuurlijke congestie, bestuurlijk toerisme en een bestuurlijk fata morgana.”
Van zo veel stekeligheid kan een zekere columnist nog wat leren! Nijpels haastte zich te benadrukken niet te twijfelen aan de goede bedoelingen van de ministeries. Toevallig of niet, dat was ook een van de onderwerpen van gesprek toen Kadushi weer eens een rondje door de Haagse wandelgangen deed. Tijdens een aller plezierigste kennismaking met de woordvoerder van minister Carola Schouten (Armoedebeleid) ging het er over hoe Nederlandse bewindslieden in deze column door de mangel worden gehaald om wat ze de inwoners van Caribisch Nederland aandoen of juist niet doen wat ze wel zouden moeten doen.
Inderdaad, de pen is geslepen en ook de stijlvorm iets vet aan te zetten wordt niet geschuwd. Dat laat onverlet dat Kadushi het gelijktijdig bewonderenswaardig vindt dat er nog altijd mensen zijn die bewindspersoon of parlementariër willen worden, terwijl ze in een functie elders een veel comfortabeler (en waarschijnlijk beter beloond) bestaan kunnen leiden. En dan te bedenken welke bagger ze op social media over zich uitgestort krijgen, om nog maar te zwijgen van doodsbedreigingen. Petje af voor de opofferingsgezindheid. Maar dat terzijde.
Ter voorkoming van misverstanden: het was geenszins de missie van de woordvoerder in kwestie – want op en top professional – uw stukjesschrijver in te pakken, of jegens haar minister milder te stemmen. Integendeel: dat het optreden van ministeries effectiever kan, wordt ruiterlijk erkend. Maar, was de boodschap: “Twijfel niet aan de intentie concrete stappen te zetten om zaken ten goede te veranderen.” Dat doet Kadushi niet, althans niet bij iedere bewindspersoon. Voor Caribische politici ligt dat uiteraard weer heel anders, gezien de frequentie waarmee ministers wegens corruptie achter de tralies verdwijnen.
De meeste leden van het kabinet Rutte IV hebben vast het beste voor met de openbare lichamen die onder hun verantwoordelijkheid vallen. Maar om in de terminologie van de minister-president van de BV Nederland te blijven: het gaat niet om de input, maar om de output. Juist daarom stemt de opbrengst van de 10-10-10 operatie na ruim 12 jaar zo treurig. Departementen steken jaarlijks enkele honderden miljoenen en onvoorstelbaar veel mensuren in het vooruit helpen van de eilanden. Alleen merken de bewoners daar in hun dagelijkse leven bitter weinig van.
Zo lang dat niet verandert, blijven er zonder aanziens des persoons op deze plek steken uitgedeeld worden. Natuurlijk, sinds het aantreden van dit kabinet wordt er meer voor de BES-burgers gedaan dan Rutte I, II en III bij elkaar. Maar het is te weinig en gaat te traag. Niet voor niets gingen Bonairianen gisteren na een oproep van de overkoepelende vakbond USIBO de straat op om te demonstreren voor de invoering van een leefbaar sociaal minimum en ziet consumentenbond UNKOBON zich gedwongen om dezelfde reden een rechtszaak tegen de Staat der Nederlanden te beginnen. Met goede bedoelingen vul je immers geen magen.
Daarom alle lof voor Nijpels dat hij het kabinet indringend heeft aangeraden de huidige samenwerkingsrelatie heel kritisch tegen het licht te houden. Het alternatief lijkt zich al aan te dienen. In het IPO, het overlegplatform van de twaalf provinciebesturen, is bereidheid uitgesproken de eilanden te ondersteunen bij het wegwerken van de ontwikkelingsachterstand die zij nu nog hebben op gewone gemeenten, iets dat ministeries ondanks alle inspanningen maar niet voor elkaar krijgen.
Niet zozeer omdat de wil zou ontbreken, maar bovenal doordat de BES-eilanden ondersneeuwen in de opeenstapeling van – door het kabinet deels zelf veroorzaakte – nationale crises, van kindertoeslagen, stikstof, Groningen, woningbouw, asielzoekers tot en met de impact van de oorlog in Oekraïne die een door onderlinge achterdocht toch al hinkebenende coalitie boven het hoofd is gegroeid. Daarom is het aanbod uit de hoek van de provincies even welkom als nodig.
Kadushi is het buitenbeentje van DossierKoninkrijksrelaties.nl: een stekelige rubriek die soms wel eens ‘au’ kan doen.