Den Haag – Heroverweeg de staatkundige positie die Bonaire, Sint Eustatius en Saba in 2010 in het land Nederland is toebedeeld. Dat dringende advies geeft oud-minister Ed Nijpels aan het kabinet Rutte.
Bij zijn onderzoek naar de mogelijkheden voor de instelling van een klimaattafel op Bonaire is Nijpels aangelopen tegen wat op in Caribisch Nederland steeds vaker als een ‘weeffout’ worden ervaren en de oorzaak zou zijn van het niet effectief acteren van ministeries ten behoeve van de bijzondere gemeenten. Dat Den Haag is vergeten de eilanden mee te nemen in het nationale klimaatbeleid is daarvan een sprekend voorbeeld.
“Voor mij is het de vraag of de in 2010 gekozen bestuurlijke (staatsrechtelijke) constellatie voor Caribisch Nederland nog wel de meest geschikte vorm is en niet te veel slijtage vertoont. Na 13 jaar verdient het volgens mij aanbeveling de constructie opnieuw en fundamenteel in ogenschouw te nemen. Het is bestuurlijk ongezond dat een veelheid aan departementen zich direct verhouden met de openbare lichamen met respectievelijk 24.090 , 3.293 en 2035 inwoners. Dit geeft een hoge mate van bestuurlijke congestie”, aldus Nijpels in zijn maandag gepresenteerde rapport.
“In het kader van dit advies (over de in te stellen klimaattafel; red) heb ik met een aantal betrokkenen de voorgeschiedenis van de gekozen constructie met de destijds overwogen varianten besproken. Uit een deel van die gesprekken heb ik kunnen opmaken dat het ontbreken van de in Nederland aanwezige tussenlaag tussen rijk en gemeente van een provinciaal bestuur door velen wordt beschouwd als een weeffout in de in 2010 gekozen constellatie. Een provincie wordt door een aantal betrokkenen genoemd als een veel natuurlijker partner voor ook de drie (bijzondere) gemeenten (openbare lichamen) en ook als goed middel om de huidige bestuurlijke drukte te verminderen.”
“Uit bestuurlijke contacten is mij gebleken dat de gezamenlijke provincies bereid zijn nader te overleggen met de verantwoordelijke bewindslieden over een mogelijke provinciale rol in de richting van de BES eilanden. Onder de IPO-vlag is een samenwerkingsverband Caribische (ei)landen in oprichting, onder voorzitterschap van de commissaris van de Koning in Gelderland. Doel van deze samenwerking is om – naast bestaande gemeentelijke en departementale expertise – ook provinciale kennis en kunde aan het Caribisch gebied ter beschikking te stellen. Ik adviseer het kabinet om op korte termijn met het samenwerkingsverband te overleggen om te bepalen wat de mogelijkheden zijn.”
Volgens Nijpels kan dit initiatief leiden tot “effectieve ondersteuning op personeels- en financieel terrein, niet tot vergroten van de bestuurlijke congestie en veelvuldig bestuurlijk reizen. Om niet te blijven steken in veel overleg stel ik concreet voor om een taskforce van 12 provinciale /gemeentelijke/waterschaps ambtenaren te organiseren die voor twee jaar op Bonaire wordt gedetacheerd c.q. aan Bonaire wordt uitgeleend. Het is in het kader van dit advies niet aan mij om de structurele verhoudingen binnen het Koninkrijk, verder uit te diepen. Wel geef ik het kabinet ernstig in overweging dit uiteraard gevoelige onderwerp voortvarend op de politiek-bestuurlijke agenda te zetten.”