“We kunnen niet terugdraaien wat sinds 10 oktober 2010 mis is gegaan. Maar we zijn wel vastbesloten het anders te gaan doen. In nauw overleg met de mensen hier. En dat betekent een commitment van jaren. Wat in 12 jaar is misgegaan, is niet met een pennenstreek opgelost. En ook niet met een papieren kabinetsreactie. En nu hoor ik de Bonairianen, Statianen en Sabanen hardop denken: ‘Nog meer mooie woorden, nog meer goede bedoelingen.’ Ik snap het wantrouwen. Ik realiseer mij: we moeten het niet alleen zeggen, maar laten zien. Het gaat over toekomstperspectief voor de mensen die hier wonen. Het perspectief dat er zo lang voor zoveel inwoners niet of onvoldoende is geweest. Dat is de ereschuld die we moeten inlossen.”
Het kan misschien nog even duren voordat minister-president Mark Rutte deze tekst zal uitspreken, maar nu hij, inmiddels over zijn houdbaarheidsdatum heen, met oprechte excuses en herstelbetalingen strooit alsof het pepernoten zijn, zou hij er goed aan doen ook een chefsache te maken van het leed dat inwoners van Bonaire, Sint Eustatius en Saba door vier naar hem vernoemde kabinetten is aangedaan. Als de premier deemoedig de verre reis naar het Groningse Garmerwolde (waaraan de tekst in de eerste alinea op de verwijzingen naar de BES-eilanden na is ontleend) kan maken om een pleister van 22 miljard op de aardbevingswond te plakken, zou je toch mogen verwachten dat hij het ook wil goedmaken met landgenoten in Caribisch Nederland die slachtoffer zijn van de voor het publiek in Europees Nederland stilgehouden armoedecrisis.
Voor wie het overdreven vindt de ellende van door de aardgaswinning gedupeerde Groningers te vergelijken met het lot van de BES-burgers: Eerste Kamerlid Jeroen Recourt hield onlangs staatssecretaris Van Huffelen voor dat het ontbreken van een bestaansminimum voor de bijzondere gemeenten qua ernst niet onderdoet voor het kindertoeslagenschandaal waarvoor Rutte eveneens sorry heeft gezegd en miljarden compensatie heeft uitgetrokken.
Zowel aan Groningen als de kindertoeslagen werd een parlementaire enquête gewijd. Vooralsnog klinkt in Den Haag niet de roep om zo’n onderzoek naar wat de regering overzeese landgenoten heeft aangedaan. Dat komt mede omdat de landelijke media al even weinig boodschap hebben aan de mensonterende situatie waarin velen op de eilanden leven. Geen Bonairiaan die wordt uitgenodigd om – ondanks chronische gastenarmoede – in een talkshow te vertellen dat het minimumloon en de uitkeringen tientallen procenten te laag zijn om rond te komen. Illustratief voor de solidariteit vanuit Europees Nederland is dat slechts 3 van de 342 gemeenten de oproep van consumentenbond Unkobon hebben verhoord door het kabinet te vragen een leefbaar minimum in te voeren op de eilanden.
De BES-burgers zijn na het formele einde van de koloniale overheersing in 1954 van de regen in de drup gekomen. De honderden miljoenen die Den Haag tot 2010 jaarlijks overmaakte om het land Nederlandse Antillen te stutten, bleven grotendeels in Willemstad steken. De andere eilanden werden met wat wisselgeld en left overs afgescheept. De Nederlandse regering was al die jaren via haar gleufhoeden van de Vertegenwoordiging in Willemstad precies op de hoogte van die praktijken, maar deed waar het erg bedreven is: wegkijken.
In 2010 kwam er een einde aan die stiefmoederlijke bedeling door de centrale regering in Forti. Maar voor Bonaire, Sint Eustatius en Saba is de directe band met Nederland op een desillusie uitgelopen. Onderwijs, gezondheidszorg en veiligheid zijn er op vooruitgaan, maar de armoede is toegenomen. Bijna vier van de tien inwoners zijn afhankelijk van hulp van familie en buren om te overleven of lijden honger.
Met de publicatie vorige week van de Voorjaarsnota liet het kabinet alweer een kans voorbij gaan om zijn verantwoordelijkheid te nemen. In die nota wordt met miljarden gesmeten, maar geen cent is voor armoedeaanpak in Caribisch Nederland bestemd. Het sociaal minimum is een sinds 10-10-10 steeds verder achter de horizon verdwenen stip. Het is te hopen dat Rutte naar de podcast van koning Willem-Alexander luistert. Het staatshoofd laat daarin doorschemeren te snappen dat de inwoners van Caribisch Nederland zich niet gelijkwaardig – in gewone mensentaal: als tweederangs onderdanen – behandeld te voelen.
Dus misschien moet de premier volgende week op weg naar Brazilië een tussenstop maken om in Kralendijk, Oranjestad en The Bottom excuses aan te bieden en 68 jaar taakverwaarlozing recht te zetten. Bonairianen, Statianen en Sabanen zijn bescheiden mensen. Die nemen vast genoegen met 1 miljard, zo’n 0,3% van wat het Rijk dit jaar uitgeeft. Daarmee kun je met gemak niet alleen een leefbaar sociaal minimum inclusief WW invoeren, maar ook basale maatschappelijke voorzieningen financieren zoals betaalbare woningen, kinderopvang, openbaar vervoer, ouderenzorg, bibliotheken en berijdbare wegen.
Kadushi is het buitenbeentje van DossierKoninkrijksrelaties.nl: een stekelige rubriek die soms wel eens ‘au’ kan doen.