Als het aan de Tweede Kamer ligt kunnen de KLM en de hotels in Caribisch Nederland op aardig wat extra omzet rekenen. Naast bewindslieden en leden van de Tweede en Eerste Kamercommissies voor Koninkrijksrelaties staan ook de andere, zogeheten vakcommissies te trappelen om werkbezoeken aan Bonaire, Sint Eustatius en Saba af te leggen. Dat klinkt goed, want buiten het hooguit handjevol parlementariërs dat zijn/haar gezicht laat zien bij de debatten over de eilanden, is nauwelijks iemand in politiek Den Haag zich bewust van wat er speelt op drie tropische aanhangseltjes.
Publiekelijk toegeven ergens geen verstand van te hebben, hoor je een politicus zelden doen. Kennelijk in een onverhoedse aanval van eerlijkheid deed VVD-Kamerlid Ingrid Michon dat onlangs wel. Als lid van de commissie Justitie en Veiligheid stelde zij voor voorafgaand aan een commissiedebat met minister Yesilgöz over de rechtshandhaving op de BES-eilanden er eerst een kijkje te nemen, want dan “weten we waar we het over hebben”. Alsof je na een rondje langs de lokale, mooi weer spelende bobo’s meer te weten komt dan hoe warm het is, en hoe ver.
Dat het uitgerekend een VVD’er moet zijn die ervoor pleit dat meer gereisd moet worden, is opmerkelijk. De liberalen staan immers vooraan als het er om gaat Caribische politici – overigens niet ten onrechte – onbegrensde reisdrift te verwijten. Het zal de KLM en de hotels worst wezen. Twaalf, al gauw tien deelnemers tellende extra delegaties – zoveel vakcommissies zijn er die bewindslieden met verantwoordelijkheid voor een stukje kabinetsbeleid op de eilanden controleren – is toch mooi meegenomen.
De gedachte is aantrekkelijk dat er straks misschien wel meer dan honderd Kamerleden zijn die in elk geval met eigen ogen hebben kunnen zien hoe stiefmoederlijk zij hun overzeese landgenoten behandelen. Maar de praktijk heeft geleerd dat dit geen garantie is dat er iets verandert. Hoe veel bewindslieden waren niet tot tranen toe geroerd bij de confrontatie met de wijdverbreide armoede om bij terugkeer onder de Haagse kaasstolp het alleen te hebben over ijkpunten, verkenningen, stippen op de horizon, puntdoelen, referentiepunten etc.
Nu al worden de eilanden zodra de ‘r’ in de maand is, overlopen door bestuurlijke en ambtelijke hordes. Lokale bestuurders en ambtenaren zitten er echt niet op te wachten nog meer van hun dure tijd en energie te besteden aan het voor de zoveelste keer moeten uitleggen dat een airco even onmisbaar is als verwarming in Holland. Of dat een auto voor een alleenstaande moeder met twee banen geen luxebezit is zolang openbaar ontbreekt.
Het belangrijkste argument om thuis te blijven, is dat het averechts werkt als de aandacht voor Caribisch Nederland wordt versnipperd over dertien commissies die misschien veel weten van onderwijs, zorg of veiligheid, maar geen snars van het leven onder de Caribische zon. Dat is in het eerste jaar na 10-10-10 gebleken. De Kamer leek het een goed idee het BES-dossier over de vakcommissies te verdelen, maar al snel werd duidelijk dat de eilanden bij gebrek aan kennis en (dat vooral) betrokkenheid aan de aandacht ontsnapten. Dus kwamen vanaf 2011 BES-aangelegenheden weer onder de hoede van de commissie Koninkrijksrelaties.
Het collectieve geheugen in Den Haag heeft echter een levensduur van maximaal acht jaar. In al haar wijsheid heeft de in 2021 aangetreden nieuwe commissie Koninkrijksrelaties besloten zaken af te schuiven naar de vakcommissies. Inmiddels heeft dat al tot enkele bedrijfsongevallen geleid. Zo beweerde de onderwijsexpert van de VVD dat je je als Papiamentstalige niet kunt redden op Bonaire aangezien “de overheid en andere officiële instanties uitsluitend in het Nederlands communiceren”.
En deze week betoogde minister Dijkgraaf van Onderwijs dat hij Caribische studenten geen eerlijke kans op een studieplek kan bieden, omdat dit in strijd zou zijn met de gelijkebehandelingswetgeving. Geen van de aan het debat deelnemende specialisten was zo bijdehand om de bewindsman voor de voeten te werpen dat het kabinet zich geen zier van diezelfde wet aantrekt als het om het vaststellen van een leefbaar sociaal minimum gaat.
Deze dubbele moraal wordt gelegitimeerd door de uitzonderingspositie die Caribisch Nederland in de Grondwet is toebedeeld. Zoals het desbetreffende artikel – verkocht om maatwerk mogelijk te maken vanwege de ligging in een ander werelddeel en sterk van het vasteland afwijkende omstandigheden – sinds 2010 voortdurend in het nadeel van de BES-burgers wordt uitgelegd. Alleen enkele leden van de commissie Koninkrijksrelaties verzetten zich daar wel eens tegen, helaas met weinig succes succes. Maar een half ei is nog altijd beter dan een lege dop.
Kadushi is het buitenbeentje van DossierKoninkrijksrelaties.nl: een stekelige rubriek die soms wel eens ‘au’ kan doen.