In de zondagse estafette-rubriek ‘Bericht uit…’ belichten columnisten uit de Caribische delen van het Koninkrijk bij toerbeurt de kanten van hun eiland waarvan zij vinden dat die de aandacht van alle koninkrijksburgers verdienen. Vandaag komt het bericht uit Aruba.
Un betro dimas: problema na cas
Door Anouk Balentina
Op 18 november 2015 werd het Verdrag van de Raad van Europa inzake het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld, kortweg het ‘verdrag van Istanbul’, geratificeerd. Wat betreft het Koninkrijk der Nederlanden, trad het verdrag op 1 maart 2016 alleen voor Nederland in werking. Op Aruba is in dit kader nog heel wat te regelen, zowel beleidsmatig als juridisch.
Van 25 november tot en met 10 december 2022 vond een internationale campagne plaats tegen huiselijk geweld en geweld tegen vrouwen en meisjes: ‘Orange the World’. In meer dan honderd landen werden in deze periode gebouwen oranje verlicht. Onze Minister-President hield ter gelegenheid hiervan een toespraak, waarbij het bestuurskantoor ook oranje werd belicht. Mooie toespraken en bewustwordingsprogramma’s, helaas met een publiek dat grotendeels alleen uit vrouwen bestond.
Het is makkelijk om te zeggen dat huiselijk geweld aangepakt moet worden. Maar doen we dat echt? Als namelijk niet duidelijk de oorzaken goed in kaart worden gebracht en deze niet daadwerkelijk aangepakt worden, is het dweilen met de kraan open. Een van de grootste oorzaken van huiselijk geweld tegen vrouwen en meisjes is alcohol. Alcohol en huiselijk geweld hebben duidelijk verband. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) rapporteert in dit kader: “Er is in vele landen een duidelijk verband gevonden tussen alcoholgebruik en voorvallen van geweld tegen een partner. Er zijn aanwijzingen dat alcohol het aantal voorvallen en de ernst van huiselijk geweld verhoogt.”
Op Aruba kennen wij een alcoholcultuur; er heerst zelfs een stigma dat Arubanen notoire ‘burache’s’ zijn. Op nagenoeg alle feesten – zelfs kinderfeestjes – bij het uitgaan, eigenlijk bij elke gelegenheid waar iets gevierd moet worden hoort sterke drank erbij, anders is het niet geslaagd. Vanaf de geboorte tot de dood speelt alcohol een rol. Zo wordt bij de afsluiting van ieder schooljaar door de docenten het zogenaamde ‘Spula krijt’ gevierd. Na een jaar hard werken is het tijd voor ontspanning. Sterke drank vormt daarbij een onlosmakelijk onderdeel van het plezier. Maar ook bij het ten grave dragen van een geliefd persoon moet daarna in de snack om de hoek door middel van ‘laba man’ het intense verdriet worden weggespoeld met veel alcohol. Ook bij cultuurevenementen, waaronder Carnaval, blijkt alcohol onmisbaar te zijn.
In tegenstelling tot illegale drugs zijn alcoholische dranken geaccepteerd als middel voor sociale interactie, vooral in het uitgaansleven, zelfs onder de jongeren. Het gebruik van alcohol heeft een statusverhogend effect bij officiële gelegenheden, verjaardagen en jubilea. Paradoxaal genoeg wordt alcohol dan gebruikt om op elkaars gezondheid te toosten.
In het verleden werd alcoholgebruik nauw geassocieerd met machismo, maar de laatste decennia is er sprake van een afvlakking daarvan door een toename van alcoholgebruik onder vrouwen. Ook vrouwen gaan onder invloed van drank makkelijk over tot grensoverschrijdend seksueel gedrag of zelfs prostitutie. Er zijn voldoende verhalen over gevaarlijk rijgedrag van mensen die stomdronken terug naar huis rijden, vaak met kinderen in de auto, terwijl ze een gevaar vormen voor andere weggebruikers en voetgangers. De tolerantie voor alcohol leeft zelfs onder de politieagenten die ook wel van een slok houden. Veel disciplinaire zaken, vooral onder geüniformeerde overheidsdiensten, zijn alcohol gerelateerd.
Vanwege de gemakkelijke verkrijgbaarheid van alcohol als legale drug, is het door de jaren heen het meest populaire psychoactieve middel op Aruba geweest. Mensen met stress of ernstige persoonlijke of sociale problemen die op zoek zijn naar een verdovend middel, hoeven niet naar donkere steegjes te gaan, maar kunnen alcohol rechtstreeks uit de schappen van de supermarkt halen.
Het is meer dan duidelijk dat alcoholmisbruik op Aruba een bron is van maatschappelijke problemen, relatieproblemen, gewelddadige reacties en huiselijk geweld, waardoor ook kinderen getraumatiseerd raken. Wie zou dat niet worden als de man des huizes in de vroege ochtend stomdronken binnenstommelt na een nacht verdwenen te zijn geweest, agressief reageert als zijn vrouw vraagt waar hij vandaan komt en de kinderen huilend achter de bank schuilen als hun moeder fysiek mishandeld wordt, voordat hij luid snurkend zijn roes begint uit te slapen. En dit tafereel herhaalt zich regelmatig omdat vaak dit soort vrouwen en kinderen sterk afhankelijk zijn van de inkomsten van de man.
De WHO geeft aan dat schadelijk alcoholgebruik voorkomen en verminderd wordt door het inzetten van de drie ‘best buys’: verhoging van de prijs van alcohol, beperking van de beschikbaarheid van alcohol en een beperking of verbod op alcoholmarketing. Alleen voorlichting en educatie is niet voldoende. Alcohol moet en mag niet verheerlijkt worden en de nadelige gevolgen moeten zichtbaar zijn voor eenieder.
Willen we echt iets doen tegen alcoholgerelateerde maatschappelijke problemen, waaronder huiselijk geweld, dan moet er een daadwerkelijke cultuuromslag plaatsvinden. De overheid moet serieuze maatregelen nemen en alcoholmisbruik moet landsvijand nummer één worden.
Dit is de laatste column van Anouk Balentina. Vandaar een woord van dank voor zo veel bevlogen bijdragen. Masha danki!