Den Haag – Met het niet meer toestaan van nieuwbouw dichtbij de kust kan het bestuur van Bonaire zelf al een maatregel nemen om de gevolgen van zeespiegelstijging te beperken. Dat schrijft minister van IenW Harbers aan de Tweede Kamer:
Klimaatadaptatie Caribisch Nederland
Ook Caribisch Nederland ontkomt niet aan de gevolgen van klimaatverandering. Het KNMI Klimaatsignaal’2137 en het KNMI rapport ‘Past and future sea levels around the BES islands’38 lieten dat al zien. De Kamer is hierover eerder geïnformeerd.39 Recent is het onderzoek door de Vrije Universiteit Amsterdam naar de gevolgen van opwarming op Bonaire verschenen. Dit onderzoek is uitgevoerd in opdracht van Greenpeace.40
Er zijn zorgen over de mate van bescherming van Caribisch Nederland tegen klimaatverandering. Als onderdeel van de KNMI Klimaatscenario’s komen er eind 2023 ook klimaatscenario’s voor Caribisch Nederland. Deze moeten meer inzicht geven in de voor dit gebied specifieke aspecten van klimaatverandering. Bijvoorbeeld de combinatie van zeespiegelstijging en storm, en de mate waarin droogte de eilanden zal gaan treffen.
Het is belangrijk dat de openbare lichamen van de BES eilanden de gevolgen van klimaatverandering voor alle sectoren in beeld brengen, oplossingsrichtingen bespreken met stakeholders en daarmee komen tot adaptatiestrategieën, net zoals de Europees-Nederlandse gemeenten dit vanuit hun eigen verantwoordelijkheid doen, of eerder hebben gedaan. Het ministerie van IenW is bereid om de BES-gemeenten bij dit proces ondersteuning te geven. Hiermee komt er meer zicht op de feitelijke uitgangssituatie, de risico’s en mogelijke maatregelen.
Nu al beschikken de BES-gemeenten over wettelijke bevoegdheden om te anticiperen op toekomstige gevolgen van klimaatverandering. Denk hierbij aan het uitsluiten van nieuwbouw direct aan zee, het inperken van het gebruik van kwetsbare gebieden en het treffen van ruimtelijke maatregelen om de gevolgen van extreem weer (piekbuien, droogte, storm) op te vangen. De Kamer is eerder over deze wettelijke bevoegdheden geïnformeerd.
Drinkwater Caribisch Nederland
In juli 2022 is een vernieuwde Tijdelijke subsidieregeling drinkwater BES en Rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) Bonaire 2018-2024 gepubliceerd. Als uitwerking van het coalitieakkoord zijn daarin structureel middelen gereserveerd voor het verlagen van de drinkwatertarieven in Caribisch Nederland op basis van het eerder aan de Kamer toegezonden KPMG rapport. Dat de subsidies nu structureel (in plaats van ad-hoc) vastgelegd en gemaximeerd zijn, geeft voorspelbaarheid aan de nutsbedrijven en openbare lichamen.
Het ministerie van IenW draagt ook bij aan investeringen in de drinkwatervoorziening om de toegankelijkheid daarvan te waarborgen. Op Sint Eustatius loopt het meerjarige investeringstraject (€4,5 miljoen in totaal) op schema. Dit traject is gericht op het uitbreiden en verbeteren van het drinkwaternet. Aan het Openbaar Lichaam Saba is €1 miljoen toegezegd voor het versterken van de waterinlaat (waarmee zeewater wordt ingelaten voor de productie van reversed osmosis water en drinkwater), het aanleggen van extra watertransportleidingen en het uitbreiden van de waterproductiecapaciteit. En op Bonaire, waar de watervraag snel groeit, wordt €450.000,- bijgedragen aan de verdere uitbreiding van de drinkwaterproductie.
Afvalwater en marien milieu Caribisch Nederland
De afvalwatervisies voor Bonaire en Sint Eustatius zijn door een beperkte uitvoeringskracht later in opdrachtverlening gebracht dan gepland. Inmiddels loopt het traject voor Bonaire en is de verwachting dat Sint Eustatius de opdracht nog dit jaar zal verlenen. De resultaten worden in het najaar van 2023 verwacht. In de tussentijd heeft ook Saba zich aangesloten bij het initiatief om een afvalwatervisie te ontwikkelen. De visies geven richting aan de benodigde afvalwatermanagementprojecten voor de verbetering van de (mariene) waterkwaliteit. De Kamer zal hierover via de volgende verzamelbrief water worden geïnformeerd.
De gewijzigde Wet VROM BES ligt voor in de Eerste Kamer en maakt de weg vrij voor een afvalwaterheffing, die nodig is voor de exploitatie van de RWZI op Bonaire. Het Bestuurscollege van Bonaire is verantwoordelijk voor het invoeren van de heffing en is voornemens om de lasten met name bij de restaurants en hotels neer te leggen, die de grootste vervuilers zijn. Daarnaast is het de bedoelding dat het ‘vervuiler betaalt’ principe wordt toegepast door de toerist te belasten via een hogere natuur- en toeristenbelasting. Bovendien is ook dit jaar weer door het ministerie van IenW subsidie (€2 miljoen) voor de exploitatie verleend.
Ondertussen gaan er op Bonaire meerdere concrete projecten met €3,47 miljoen budget van het Natuur- en milieubeleidsplan Caribisch Nederland (NMBP) van start:
– het uitbreiden van de RWZI zuiveringscapaciteit en het realiseren van een 40-tal extra aansluitingen op de riolering;
– het opstellen van een (wettelijk verplicht) afvalwaterplan;
– het instellen van een UV-zuivering om hergebruik van RWZI effluent mogelijk te maken;
– de bouw van een havenontvangstinstallatie om afvalwater van jachthaven Harbour Village in te nemen;
– het opzetten van pilots over decentrale afvalwaterzuivering.
Tot slot is er €600.000,- toegekend uit het NMBP budget voor het opzetten van programma’s voor de monitoring van de zeewaterkwaliteit rondom alle drie de eilanden. Deze gaan helpen om meer inzicht te krijgen in de status van het mariene milieu aldaar. Bovendien kunnen ze laten zien hoe de staat van het mariene milieu wordt beïnvloed door NMBP-projecten en andere maatregelen, hetgeen richting kan geven aan verder beleid ter bescherming van het mariene milieu. Rijkswaterstaat voert de programma’s in samenwerking met de openbare lichamen uit en werkt daarvoor ook samen met lokale partijen. De programma’s moeten in 2024 geïmplementeerd zijn, maar de uitvoering begint al in 2022 en 2023.