Den Haag – Staatssecretaris van Koninkrijksrelaties Van Huffelen durft het niet aan de regering van Aruba een ‘aanwijzing’ te geven en zon te dwingen af te zien van (volgens het College financieel toezicht) niet-urgente uitgaven waardoor het financieringstekort over 2022 tientallen miljoenen hoger uitpakt dan nodig.
Op voorstel van Van Huffelen heeft de Rijksministerraad vandaag besloten het advies van het Cft het kabinet Wever-Croes op te leggen het mes te zetten in uitgaven in de wind te slaan. Dit ondanks de “ernstige zorgen over de houdbaarheid van de overheidsfinanciën van Aruba, omdat teveel geleund wordt op incidentele meevallers en er niet of nauwelijks structurele verbeteringen worden doorgevoerd.”
De staatssecretaris voert als argument aan dat het tekort van Aruba dit jaar onder het toegestane maximum blijft. Dat is niet omdat Wever-Croes de adviezen van het Cft heeft opgevolgd, maar is louter te danken aan toevallige incidentele ‘meevallers’. Een aanwijzing zou met nog 2 maanden te gaan materieel overigens geen zin hebben gehad, want de resterende tijd is te kort om substantiële besparingen te realiseren. Aan het Cft heeft het niet gelegen: dat drong er al in juli bij Van Huffelen op aan in te grijpen.
Nog maar enkele weken geleden bleek uit een brief van het Cft dat vrijwel geen enkele aanbeveling was opgevolgd. De regering van Aruba geeft dit jaar ondanks een mega-staatsschuld meer uit aan ‘goederen’ en ‘diensten’ dan in het pre-coronajaar 2019. Wever-Croes heeft altijd het vertrouwen uitgestraald ermee weg te komen en ziet nu haar gelijk bevestigd.
Verweer Aruba verworpen
Om een aanwijzing te voorkomen heeft het kabinet Wever-Croes zich in de aanloop naar de RMR door middel van een ‘zienswijze’ verweerd tegen de verwijten van het Cft. Dat verweer is niet van invloed geweest op het RMR-besluit Aruba geen aanwijzing te geven. Uit ambtelijke stukken blijkt echter wel dat de ‘zienswijze’ niet had geholpen, want staatssecretaris Van Huffelen is het er inhoudelijk niet mee eens.
Uit de besluitenlijst van de Rijksministerraad
Besluitvorming n.a.v. advies College Aruba financieel toezicht om Aruba een aanwijzing te geven (Staatssecretaris van BZK)
In de Rijksministerraad (RMR) zijn zorgen over de overheidsfinanciën van Aruba, maar de RMR heeft besloten om Aruba geen aanwijzing te geven. Het CAft-advies volgde logischerwijs uit de stand van zaken van de begroting op dat moment. Maar na ontvangst van het CAft-advies zijn door Aruba verbeteringen aangekondigd in de begroting, waardoor het tekort over 2022 verbeterd is tot binnen het overeengekomen financieringstekort. Aruba wordt gevraagd de aangekondigde wijzigingen via een begrotingswijziging op te nemen in de begroting 2022 en de RMR hierover te informeren. Tegelijkertijd heeft de RMR ernstige zorgen over de houdbaarheid van de overheidsfinanciën van Aruba, omdat teveel geleund wordt op incidentele meevallers en er niet of nauwelijks structurele verbeteringen worden doorgevoerd. Aruba wordt daarnaast opgeroepen de begroting 2023 zo aan te passen dat deze aan de begrotingsnormen gaat voldoen.
In een brief aan de Tweede Kamer schrijft Van Huffelen o.a.:
Een begroting die te lang niet aan de eisen voldoet, zal gevolgen kennen voor de inwoners van Aruba en de dienstverlening die de regering hen kan bieden. Geld dat uitgegeven moet worden aan rente kan niet besteed worden aan onderwijs, gezondheidszorg of armoedebestrijding, onderwerpen die voor de inwoners van Aruba van groot belang zijn. Het economisch herstel van Aruba in de afgelopen twee jaren biedt voldoende mogelijkheden om in combinatie met structurele maatregelen aan de normen te voldoen. Ik heb Aruba met klem verzocht in de begrotingsprocedure voor de begroting 2023 echt de stappen naar een begrotingsoverschot te zetten. Niet alleen omdat de regels of afspraken zo zijn, maar omdat dit in belang van de inwoners van Aruba is.
Tot slot heb ik Aruba gewezen op het grote belang van een robuust stelsel van normen voor de overheidsfinanciën en extern toezicht. Omdat de werking van het bestaande stelsel van de Landsverordening Aruba financieel toezicht en het tweede Protocol eind 2023 vervalt en de leningen voor de liquiditeitssteun die aan Aruba zijn verstrekt per 10 oktober 2023 aflopen, heb ik Aruba gevraagd prioriteit te geven aan (de discussie over) de Rijkswet Aruba financieel toezicht.
Persbericht Rijksoverheid
De Rijksministerraad heeft op voorstel van staatssecretaris Van Huffelen van Koninkrijksrelaties besloten om Aruba geen aanwijzing te geven voor 2022. Onverwachte meevallers zorgen dat het tekort op 112,7 miljoen Arubaanse Florin (AWG), ofwel 53 miljoen euro uitkomt. Daarmee blijft het onder de afgesproken AWG 131 miljoen en is een aanwijzing dit jaar niet nodig.
De meevallers van Aruba zijn na het advies van het College Aruba Financieel Toezicht (CAft) naar voren gekomen. Het CAft adviseerde de Rijksministerraad op 13 juli om het land een aanwijzing te geven omdat de regering van Aruba de begroting niet op orde had. Het CAft zag ook geen stappen om de uitgaven en inkomsten meer met elkaar in evenwicht te brengen. Ook doet het land volgens het CAft te weinig om het huishoudboekje voor de lange termijn kloppend te krijgen.
“Het is fijn dat de regering van Aruba op de valreep een aantal meevallers heeft gehad waardoor het tekort op de begroting voor dit jaar onder de afgesproken grens blijft”, stelt staatssecretaris Van Huffelen. “Daarmee is voor 2022 een aanwijzing voorkomen.”
Maar de zorgen voor de toekomst van het land en de Arubanen zijn zeker niet weg bij de staatssecretaris en het Nederlandse kabinet. “We zien dat Aruba enorme schulden blijft houden, meer dan 90% van het Bruto Binnenlands Product. Dat zou de helft minder moeten zijn. Nu gaat er bijna 19% van de begroting op aan het betalen van rente. Dat geld kun je niet uitgeven aan onderwijs, aan gezondheidszorg of aan armoedebestrijding, allemaal dingen die voor de mensen daar zo ontzettend belangrijk zijn.”
Eerder is in de Rijksministerraad afgesproken dat het land zich volgend jaar weer aan reguliere begrotingsregels gaat houden. Die stellen dat Aruba een overschot van 1% van het Bruto Binnenlands Product moet hebben. Aruba kan in 2023 geen beroep meer doen op de noodleningen uit de coronatijd, de zogeheten liquiditeitssteun. “Om een land te kunnen opbouwen en vertrouwen van de financiële markten te houden, is het belangrijk om een begroting te hebben die klopt. Aruba zadelt met een schuld van nu 5,8 miljard AWG toekomstige generaties met een enorme rekening op. Daarom is het zo ontzettend belangrijk dat de begroting aan de afspraken voldoet en er geld is voor al die zaken die Arubanen voor hun land willen”, aldus de staatssecretaris.
De staatssecretaris heeft namens het kabinet een brief aan de regering van Aruba gestuurd naar aanleiding van het besluit in de Rijksministerraad. Daarin wordt ook het vervangen van de bestaande liquiditeitsleningen voor nieuwe leningen, de zogenoemde herfinanciering, genoemd. Dat moet volgend jaar gebeuren. In de brief staat dat een sluitende begroting, gekoppeld aan een betrouwbare uitvoering en adequaat financieel toezicht door middel van de Rijkswet Aruba financieel toezicht, essentieel is om over die herfinanciering met elkaar in gesprek te kunnen gaan.