Philipsburg – Een inspectie door de Raad voor de Rechtshandhaving (de Raad) toont aan dat de aanpak van de bestrijding van witwassen van geld en het financieren van terrorisme door de justitiële autoriteiten in Sint Maarten ontoereikend is en meer aandacht behoeft.
In zijn rapport, onderzocht de Raad de aanpak van de bestrijding van witwassen en financiering van terrorisme. Net als in zijn eerdere rapporten over (andere vormen) van grensoverschrijdende criminaliteit, constateerde de Raad dat er verschillende knelpunten zijn die een effectieve (gezamenlijke) aanpak van witwassen van geld en terrorisme financiering in de weg staan.
Volgens de Raad belemmert specifiek het aanhoudende gebrek aan middelen de autoriteiten om de gewenste resultaten te boeken alsmede het verder professionaliseren van hun organisaties en het uitvoeren van hun wettelijke taken.
Verstrekkende gevolgen
Grensoverschrijdende criminaliteit zoals het witwassen van geld en de financiering van terrorisme, kunnen, indien zij onvoldoende worden bestreden, verstrekkende gevolgen hebben voor het imago van een land en zijn economie en ondermijnt de democratische rechtsorde. Gezien de aard van grensoverschrijdende criminaliteit en het feit dat deze vormen van criminaliteit een grote impact hebben op de lokale criminaliteit, is het van belang dat de minister van Justitie de noodzakelijke investeringen doet om de autoriteiten beter in staat te stellen tegenmaatregelen toe te passen. Daarnaast benadrukt de Raad dat aangezien land Sint Maarten uiterlijk in 2024 moet voldoen aan de aanbevelingen van de Caribische Financiële Actie Taskforce (CFATF) op het gebied van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme, ferme actie door de minister van Justitie benodigd is om de aanbevelingen van de Raad zo spoedig mogelijk uit te voeren.
“Het is van groot belang dat landen voldoen aan internationale verplichtingen die erop gericht zijn om het fenomeen witwassen en terrorisme financiering te bestrijden, en dat tegenmaatregelen en mechanismen die daarop gebaseerd zijn door justitiële autoriteiten worden ingezet om dit fenomeen aan te pakken in Sint Maarten,” schrijft de Raad.
Aard en omvang
De criminaliteitsbeeldanalyse van 2011 schetst een beeld van een overheid/justitieel systeem waarin het witwassen van geld en terrorisme financiering kon gedijen omdat de autoriteiten niet in staat waren om deze vormen van criminaliteit te bestrijden. Er is sindsdien weinig veranderd, volgens de Raad. “Het feit dat het witwassen van geld ongecontroleerd blijft is zorgelijk, aangezien deze vorm van criminaliteit vaak wordt gebruikt om andere vormen van criminaliteit, zoals drugshandel en wapenhandel, te financieren. De complexiteit van witwassen, gecombineerd met het gebrek aan middelen bij de autoriteiten zoals bijvoorbeeld financiële expertise, is een van de voornaamste redenen waarom het niet doeltreffend kan worden bestreden. Zodoende blijft – net als in 2011 – de schaal waarop witwassen plaatsvindt giswerk. Echter vermoeden de autoriteiten dat dit nog steeds op grote schaal plaatsvindt.”
Wat betreft terrorisme financiering, stelde de Raad vast dat de autoriteiten momenteel geen concrete signalen hebben dat het financieren van terrorisme in Sint Maarten voorkomt. Echter is mogelijk vanwege een gebrek aan zicht hierop. Het is daarom mogelijk dat dit ook plaats vindt.
Wetgeving en beleid
De Sint Maartense overheid moet nog beleid opstellen en een deel van de regelgeving actualiseren op het gebied van de bestrijding van witwassen van geld en terrorisme financiering.
De Raad concludeerde dat het ministerie van Justitie nog geen specifiek beleid heeft opgesteld om witwassen van geld en terrorisme financiering te bestrijden zoals voorgeschreven bij wet, maar hanteert de hervormingen in het landspakket (2020) als richtlijn. De binnenkort op te stellen ‘National Risk Assessment’, kan de autoriteiten helpen bij het opstellen van het bedoelde beleid, welke inspanningen de Raad toejuicht.
De huidige protocollen op het gebied van grenscontrole en recherche samenwerking, als ook de landshervormingen bieden mogelijkheden om de autoriteiten te versterken in het bestrijden van grensoverschrijdende criminaliteit zoals het witwassen van geld en terrorisme financiering.
De Raad vindt het positief dat de nadruk ligt op de controle van de grens omdat andere grensoverschrijdende criminaliteit, zoals drugshandel, indirect kunnen bijdragen aan witwas-gerelateerde criminaliteit. Een ander positief aspect is dat alle partners in de justitiële keten op de hoogte zijn van de problematiek en zich er volledig van bewust zijn dat dit een grote dreiging is die doeltreffend moet worden aangepakt.
Justitiële en bestuurlijke aanpak
De Raad is van mening dat de aanpak van de bestrijding van het witwassen van geld en het financieren van terrorisme gebaat is bij een gezamenlijk doel en een lange-termijn visie. Daarom moedigt de Raad het ministerie van Justitie en andere relevante ministeries en hun diensten aan om samen ervoor te zorgen dat de bestuurlijke aanpak niet achterblijft. Om succesvolle barrières te creëren die het witwassen van geld en terrorisme financiering bestrijden, is het noodzakelijk dat alle beschikbare instrumenten worden ingezet. Daarom kan slechts een justitiële aanpak alleen niet de gewenste resultaten opleveren.
Beperkte capaciteit
De lokale opsporingsinstanties zijn door hun gebrek aan financiële onderzoekscapaciteit slechts in beperkte mate in staat het witwassen van geld te onderzoeken, hetzij als zelfstandig delict, hetzij als onderdeel van een strafrechtelijk onderzoek. De Raad heeft ondanks het personeelstekort echter vastgesteld dat bijvoorbeeld de FIU wel in staat is aangiftes van verdachte transacties te produceren.
Anderzijds heeft het Team Bestrijding Ondermijning (TBO), die over expertise en voldoende capaciteit beschikt, wel grootschalige onderzoeken kunnen uitvoeren en belangrijke sleutelfiguren weten aan te houden en te vervolgen. In sommige van deze zaken vormde het witwassen van geld een component.
Het afpakteam (Asset Recovery Team; ART) is opgericht als een controlemechanisme om criminelen na hun veroordeling hun winsten te ontnemen. Het concept bestaat uit een multidisciplinair team onder leiding van het Openbaar Ministerie waarvan de belastingdienst, de Douane, de Kustwacht Caribisch Gebied en het Korps Politie Sint Maarten deel uitmaken. Het concept van het afpakteam is in de praktijk onhaalbaar gebleken. De effectiviteit van het team wordt namelijk belemmerd door knelpunten op het gebied van gebrek aan deelname en expertise.
Conclusie
De Raad wees op het belang dat de autoriteiten voldoende prioriteit moeten geven aan het witwassen van geld en het financieren van terrorisme. De Raad onderkent ook de beperkingen van de organisaties vanwege het gebrek aan middelen (financiën, materialen, capaciteit, training, informatie en samenwerking), maar merkt op dat de consequenties van deze vormen van grensoverschrijdende criminaliteit bij het uitblijven van aandacht hiervoor niet over het hoofd moeten worden gezien. De Raad doet in dit kader 12 aanbevelingen aan de minister van Justitie om de knelpunten aan te pakken.