Opeens lijkt Den Haag wakker: Als de opwarming van de aarde niet voldoende wordt afgestopt, krijgen de bewoners van de lagere delen van Bonaire over een jaar of dertig natte voeten. Hoewel tal van internationale wetenschappers al jaren alarm slaan over de zeespiegelstijging en het KNMI er eerder dit jaar voor waarschuwde dat delen van de zuidkust van Bonaire met overstromingen te maken krijgen, sliep eerstverantwoordelijke minister Mark Harbers (Infrastructuur en Waterstaat) door. “De BES-eilanden zijn anders dan het laaggelegen Europees Nederland boven de zeespiegel gelegen en hoeven dus niet beschermd te worden tegen overstromingen”, schreef Ruttes waterdrager in mei aan de Tweede Kamer.
Dat de Waterstaat-tak van zijn ministerie geen benul heeft van het Caribisch deel van het werkgebied – als het überhaupt van het bestaan ervan weet – was vorig jaar al duidelijk. Het eilandbestuur, geschrokken van al die verontrustende klimaatrapporten, klopte aan bij IenW met de vraag om assistentie bij het inventariseren van de risico’s van de voorspelde zeespiegelstijging. Bonaire werd afgepoeierd met de smoes dat klimaatadaptatie ook in Europees Nederland een zaak van de gemeenten is en dat men het zelf maar moest uitzoeken hoe de voeten droog te houden.
Het Bestuurscollege besloot daarom maar op eigen houtje de Klimaattafel Bonaire in te richten, een platform waar alle relevante informatie bijeen gebracht wordt en bedacht wordt welke maatregelen nodig zijn om het eiland tegen de oprukkende zee te beschermen. Op het verzoek daarbij te helpen, bijvoorbeeld door een kwartiermaker die ervaring heeft met de klimaattafels in Europees Nederland uit te lenen, reageerde Den Haag weinig enthousiast: “Jullie willen zo veel waar niks van terechtkomt”, was de boodschap.
Gelukkig dat er een organisatie als Greenpeace is die, gewapend met het horrorscenario dat wetenschappers van de Vrije Universiteit Amsterdam hebben geschetst, heeft aangekondigd de Staat der Nederlanden via de rechter te dwingen zijn verantwoordelijkheid te nemen. De kans van slagen van de rechtsgang is groot, want (ook) in dit dossier is sprake van ernstige taakverwaarlozing. En zie hier: plotsklaps is in elk geval minister voor Klimaat en Energie Rob Jetten geactiveerd. Hij zegde onmiddellijk toe dat de Klimaattafel Bonaire alsnog op steun kan rekenen.
En Harbers? Die snurkt onverstoorbaar door. Wel blijkt zijn ministerie opdracht te hebben gegeven aan Deltares om te bedenken hoe Nederland, correctie Europees Nederland, te wapenen tegen de zeespiegelstijging. Voor de BES-eilanden achtte de minister dat niet nodig, want schreef de minister van dijken in mei aan de Kamer: “Daar waar in Europees Nederland de nadruk ligt op bescherming tegen overstromingen, ligt het handelingsperspectief bij de BES-eilanden in het tijdig waarschuwen van de bewoners.”
In divers paradise heeft, zo moet hij hebben gedacht, iedereen toch een duikuitrusting dus is dat verre volkje onder water zelfredzaam genoeg. Scheelt ook weer hopi plaka voor het door de Luchtmacht laten invliegen van zwemvesten. Het was immers diezelfde Harbers die in het Bestuursakkoord het voorbehoud liet opnemen niet te willen bijdragen aan de ambities van Bonaire. Kennelijk beschouwt hij de wens van burgers het hoofd boven water te houden als iets wat je op je verlanglijstje voor Sinterklaas zet. Althans, als het om zijn Caribische landgenoten gaat. Reken maar dat hij bereid is voor de Waddeneilanden de portemonnee te trekken.
Gisteren maakte het kabinet bekend 1,8 miljard euro op te hoesten om ontwikkelingslanden te helpen zich voor te bereiden op de klimaatverandering. Het valt natuurlijk alleen maar toe te juichen dat rijke landen – niet toevallig ook de grootste veroorzakers van de opwarming van de aarde – oog hebben voor landen die geen klimaatbudget hebben. Maar het geeft wel te denken dat Rutte en kornuiten nog geen cent hebben gereserveerd voor klimaatbeleid in Caribisch Nederland. Sterker nog: de eilanden zijn welbewust uit de Klimaatwet gehouden.
Greenpeace maakte in zijn aanklacht zijdelings nog een opmerking over de armoede. Ondanks alle mooie praatjes van bewindspersonen (met de ongekroonde koningin van de Cariben Van Huffelen voorop) dat er hard wordt gewerkt aan het bereiken van het ijkpunt sociaal minimum, is sinds Den Haag over het sociaal stelsel in de bijzondere gemeenten gaat, de armoede zowel in breedte als diepte stevig toegenomen.
Op dit vlak waren er deze week weer nieuwe dieptepunten op te tekenen. Minister Schouten van Armoedebeleid laat een commissie onderzoek doen naar de systematiek voor het vaststellen van het sociaal minimum. Kamerlid Jorien Wuite vroeg voor de zekerheid toch maar even of dat voor heel Nederland gold, want het ging tenslotte puur om de techniek. Nee, antwoordde Schouten: voor de eilanden wordt een separaat traject gevolgd. Dus gaat het uitstellen, vooruitschuiven, verkennen, pappen en nathouden, over het hoofd zien en vooral bewust wegkijken onverminderd door. Het is maar wat je onder gelijkwaardigheid wil verstaan.
En net als je denkt dat het kabinet de eilanden niet harder kan laten zakken, volgt het bericht dat het al vertraagde debat van de Kamercommissie voor Koninkrijksrelaties over het sociaal deficit in Caribisch Nederland dinsdag niet doorgaat. Oorzaak: minister Schouten is de afspraak de voortgangsrapportage over het ijkpunt sociaal minimum tijdig naar de Kamer te sturen niet nagekomen. Bij haar gaan de eigen boeren kennelijk boven door falend regeringsbeleid onder de armoedegrens geduwde burgers omdat ze toevallig niet op Schiermonnikoog, maar op Bonaire, Statia of Saba zijn geboren. Je zou bijna gaan denken dat artikel 1 uit de grondwet is geschrapt.
Overigens hebben ook Kamerleden bergen boter op de hoofden. Een krant hoeft maar te berichten dat er een kind is flauw gevallen omdat het zonder ontbijt naar school was gestuurd en politiek Den Haag klautert op de barricaden. Dat er op Bonaire al jaren vele honderden kinderen met een knorrende maag in hun klas verschijnen, daarover heb je landelijke media en Kamerleden nog nooit gehoord. Schouten reageerde dit keer uiteraard wel alert: 500 basisscholen met leerlingen uit kwetsbare gezinnen krijgen geld voor ontbijt op school.
Op de vraag of scholen op de BES-eilanden ook voor een bijdrage uit dit potje (5 miljoen euro) in aanmerking komen, bekent het ministerie van SZW dat dit niet het geval is. Kennelijk tot de eigen schrik, want beloofd wordt “te onderzoeken wat we op korte termijn voor Caribisch Nederland kunnen doen met de beschikbare middelen.” Wordt dus vast een separaat traject.
Kadushi is het buitenbeentje van DossierKoninkrijksrelaties.nl: een stekelige rubriek die soms wel eens ‘au’ kan doen.