Door Wietze Koopman
Na jaren van window dressing over piepkleine stapjes in de bestrijding van de armoede in de Caribische gemeenten van Nederland, komt er nu veel meer beweging. Maar ook nu bekruipt me het gevoel dat de “grote financiële stap voor inwoners van Caribisch Nederland” enige nuancering behoeft.
Het kabinet investeert vanaf 2023 structureel 30 miljoen extra in Bonaire, Saba en Sint Eustatius. Een mooi gebaar. Maar als het waar is wat wordt gemeld in het artikel Rutte IV blijkt minder gul voor Caribisch Nederland dan beloofd staat daar dit jaar al een vestzak-broekzakbesparing van 23 miljoen tegenover. Een deel van de bijzondere uitkeringen wordt omgezet in een structurele bijdrage. Het wordt geframed als hard nodige extra investering. Waren de doelen van de bijzondere uitkeringen, zoals de renovatie van het wegennet op Bonaire, soms zo weinig urgent dat de bijzondere uitkeringen geen effect hadden? Wordt het geld nu zoveel efficiënter besteed dat van een extra investering kan worden gesproken?
Bedrag sociaal minimum 2025 vastgesteld?
Intrigerend is de zinsnede in het persbericht van het kabinet dat het wettelijk minimumloon (WML) op Bonaire in 2025 op het sociaal minimum ligt, als het stapsgewijs met in totaal 28% wordt verhoogd. Het WML is in 2022 $1.045 per maand op Bonaire In 2025 zal dat zijn verhoogd met 28% tot $1.338. Dat is dan het sociaal minimum in 2025. Maar voor welke leefsituatie is dat bedrag bedoeld? Volgens de gepubliceerde definitie van het Ministerie van Sociale Zaken is het sociaal minimum “het minimale bedrag dat u nodig heeft om in uw levensonderhoud te kunnen voorzien”. Dat bedrag is niet voor iedereen hetzelfde. “Hoe hoog het sociaal minimum voor u is, hangt af van leeftijd en leefsituatie”.
Voor Caribisch Nederland worden de bedragen die minimaal nodig zijn om in het levensonderhoud te voorzien, jaarlijks in juni bekendgemaakt. Voor Bonaire gelden – berekend op basis van inflatiecijfers van het eerste halfjaar 2020 – de volgende bedragen voor 2021:
Alleenstaande $1.363
(Echt)paar $1.866
Alleenstaande met 1 kind $1.930
Echtpaar met 1 kind $2.433
Wat zal het leven in 2025 minimaal kosten?
In het eerste kwartaal 2022 is de consumentenprijsindex 9,9% hoger dan het jaar daarvoor. De prijsstijgingen gaan nog wel even door. Ik verwacht daarom dat de kosten in 2022 minimaal 10% hoger zullen zijn dan de bedragen die voor 2021 zijn berekend. Als de inflatie in 2023–2025 beperkt blijft tot 3% per jaar, zijn de minimale kosten van levensonderhoud in 2025 als volgt te voorspellen.
Alleenstaande: in 2022: $1.363 + 10% = $1.499; in 2023: $1.499 + 3% = $1.544; in 2024 $1.544 + 3% = $1.590 en in 2025: $1.590 + 3% = $1.638.
Alleenstaande in 2025 $1.638
Echtpaar in 2025 $2.243
Alleenstaande met 1 kind in 2025 $2.320
Echtpaar met 1 kind $2.941
Het bedrag van $1.338 voor 2025 is waarschijnlijk bedoeld voor de alleenstaande. Maar met minimale kosten van $1.638 is het bedrag van het sociaal minimum van $1.338 moeilijk te verklaren. Het verschil van $300 is niet te verklaren met de effecten van de genoemde kostenbesparende maatregelen. In de berekening van de minimale kosten voor water is in 2021 voor een alleenstaande een bedrag van $30 opgenomen. Zelfs een 100% structurele subsidie voor water dekt slechts 10% van het inkomenstekort in 2025.
In Europees Nederland dekt het minimumloon de minimale kosten voor een (echt)paar. Het voornemen om in 2025 het minimumloon op Bonaire voldoende te laten zijn om 81% van de minimale kosten van levensonderhoud van een alleenstaande (59% van de kosten voor een echtpaar) te dekken is niet erg ambitieus te noemen.
Het ophogen van de onderstand naar 70% van het minimumloon komt neer op een bedrag van $937 per maand, ongeveer 57% van de minimale kosten van levensonderhoud voor een alleenstaande in 2025. Als je dit alles presenteert als een grote financiële stap om de levensstandaard van de inwoners van Caribisch Nederland te verbeteren, moet je niet verbaasd zijn als je wordt beschuldigd van window dressing.