Den HAAG – De inmiddels weer ingetrokken rijkssubsidie die tijdens de coronacrisis in Caribisch Nederland voor drinkwater en elektriciteit gold keren mogelijk terug, maar dan structureel. Dat kan worden opgemaakt uit de zesde rapportage over de uitvoering van de in VN-verband aangegane duurzame ontwikkelingsdoelen (SDG’s).
“Tijdelijke maatregelen in het kader van Covid-19 hebben ervoor gezorgd dat de kosten voor telecom, energie en drinkwater werden verlaagd en zijn aan de openbare lichamen extra middelen beschikbaar gesteld om de gevolgen van Covid-19 voor kwetsbare mensen te verzachten. In het kader van het Regeerakkoord ter beschikking gestelde 30 miljoen euro wordt bezien in hoeverre die subsidies een structureel karakter kunnen krijgen”, zo staat er in de rapportage te lezen.
Staatssecretaris Van Huffelen heeft in een overleg met de Tweede Kamercommissie voor Koninkrijksrelaties gemeld bij de presentatie van de Voorjaarsnota bekend te maken hoe de 30 miljoen verdeeld gaan worden.
Lees hieronder het Cariben-hoofdstuk
Caribisch Nederland en de SDG’s
Dit onderdeel van de nationale SDG-rapportage gaat in op de SDG-inspanningen in Caribisch Nederland: de bijzondere gemeenten Bonaire, Sint Eustatius en Saba (BES-eilanden).. Het gaat in op de sociaaleconomische, ecologische en mensenrechten dimensie van duurzame ontwikkeling.
Armoedebestrijding en veiligheid
Om de inzet op het verbeteren van de bestaanszekerheid van inwoners van Caribisch Nederland te onderstrepen, heeft het vorige kabinet in 2019 een ijkpunt voor het sociaal minimum vastgesteld. Het doel is dat de kosten worden teruggebracht en de inkomens worden verhoogd, zodat alle inwoners van Caribisch Nederland in levensonderhoud kunnen voorzien. Het belangrijkste doel van dit kabinet voor Caribisch Nederland is het verbeteren van de levensstandaard en het bestrijden van armoede.
Het kabinet werkt deze kabinetsperiode toe naar het ijkpunt sociaal minimum. Dit doet het kabinet stapsgewijs en samen met de openbare lichamen, zodat zij in staat worden gesteld hun taken beter te kunnen uitvoeren. Naast een hoger wettelijk minimumloon (en de hieraan gekoppelde uitkeringen) en het verlagen van de kosten van levensonderhoud is ook een adequaat stelsel van sociale zekerheid nodig. Het kabinet trekt 30 miljoen euro structureel uit voor onder meer de inkomens te verhogen en de kosten van levensonderhoud te verlagen.
Om de inkomenspositie te verbeteren, zijn per 1 januari 2022 het wettelijk minimumloon en de basisuitkeringen op Bonaire, Sint Eustatius en Saba verhoogd met 10% (inclusief inflatie). Mensen met kinderen profiteren van een hogere kinderbijslag; deze bedraagt momenteel USD 89 per kind per maand. Het kabinet zal verder dit jaar het wetvoorstel kinderopvang BES aanbieden, die beoogt het ontwikkelen van een stelsel van kwalitatief goede, veilige en (financieel) toegankelijke kinderopvang. Daarnaast hebben tijdelijke maatregelen in het kader van Covid-19 ervoor gezorgd dat de kosten voor telecom, energie en drinkwater werden verlaagd en zijn aan de openbare lichamen extra middelen beschikbaar gesteld om de gevolgen van Covid-19 voor kwetsbare mensen te verzachten.
In het kader van het Regeerakkoord ter beschikking gestelde 30 miljoen euro wordt bezien in hoeverre die subsidies een structureel karakter kunnen krijgen. Voor het verlagen van woonlasten heeft de Rijksoverheid de verhuurderssubsidie voor de sociale huursector van de openbare lichamen overgenomen. Hierdoor hebben de openbare lichamen meer financiële ruimte gekregen om zelf maatregelen en beleid te ontwikkelen om woonlasten te laten dalen. Ook worden er sociale huurwoningen bijgebouwd.
Omvangrijke trajecten die de afgelopen jaren zijn afgerond in Caribisch Nederland op het gebied van veiligheid en rechtvaardigheid, zijn de invoering van het jeugdstrafrecht, de inwerkingtreding van de Wet Schadefonds Geweldsmisdrijven en de overval regeling. Met het jeugdstrafrecht zijn er regelingen gekomen voor buitengerechtelijke afdoening en specifieke jeugdsancties met een duidelijke pedagogische oriëntatie. Dit sluit aan bij internationale kinderrechten.
Slachtoffers van geweldsmisdrijven op Bonaire, Sint Eustatius en Saba kunnen voortaan een beroep doen op het Schadefonds Geweldsmisdrijven. Het Schadefonds geeft een eenmalige uitkering aan slachtoffers van geweldsmisdrijven die ernstig lichamelijk of geestelijk letsel hebben opgelopen. Een tegemoetkoming uit het Schadefonds is een erkenning van het onrecht dat hen is aangedaan en draagt bij aan herstel van vertrouwen. De overvalregeling betreft een subsidie voor preventieve maatregelen tegen woning- en bedrijfsovervallen. Met deze subsidieregeling voor de burger die slachtoffer is geworden van een overval kan men zich beveiligen wat bijdraagt aan het veiligheidsgevoel van de slachtoffers en aan het voorkomen van herhaald slachtofferschap.
In het Coalitieakkoord van het nieuwe kabinet is veel aandacht voor Caribisch Nederland. Naast het ter beschikking stellen van 30 miljoen euro structureel, wil het kabinet zich inspannen om Bonaire, Saba en Sint Eustatius een gelijkwaardig deel van Nederland te laten zijn, met de nadruk op het versterken van de arbeidsmarkt, aanpakken van armoede en investeren in de economie.
Natuur en milieu Het Natuur- en milieubeleidsplan Caribisch Nederland 2020-2030 (NMBP) heeft als doel om de rijke natuur van Caribisch Nederland te behouden, te beschermen en op duurzame wijze te benutten. Een gezonde natuur draagt bij aan de economische ontwikkeling van de eilanden. Het plan heeft vier centrale doelen gericht op: 1) gezonde, veerkrachtige en weerbare koraalriffen, 2) het herstel en behoud van unieke habitat en soorten, 3) het duurzaam gebruik van land en water voor de ontwikkeling van de lokale economie, en 4) voorwaarden scheppen voor duurzame resultaten van natuurbeleid.
Het Rijk geeft hiermee het kader. De uitvoering vindt grotendeels plaats onder verantwoordelijkheid van de openbare lichamen. Voor de uitvoering van het NMBP is in het coalitieakkoord ‘omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst’ incidenteel 35 miljoen euro gereserveerd. Het Natuur- en milieubeleidsplan is het startpunt voor het opstellen van uitvoeringsagenda’s per eiland en biedt de strategie en het kader waarmee ieder eiland, samen met het Rijk, de komende jaren aan de slag kan.
De uitvoering van het NMBP is gestart in 2020. In het bijzonder is ingezet op de bescherming van het koraal, bijvoorbeeld met het voorkomen van erosie door het verwijderen van loslopende dieren uit de publieke ruimte (ter indicatie; op Bonaire lopen circa 35.000 geiten en 2.000 ezels rond). Ook is gestart met het professionaliseren van de veehouderij en visserij en met andere initiatieven om lokale voedselproductie te stimuleren.
Mensenrechten
De meeste mensenrechtenverdragen gelden zowel in het Europese als het Caribische deel van Nederland. In 2019 heeft het kabinet toegezegd dat mensenrechtenverdragen die in de toekomst door het Koninkrijk worden aangegaan zowel in het Europese als Caribische deel zullen gelden. Vanwege bijzondere omstandigheden waardoor Caribisch Nederland zich wezenlijk onderscheidt van Europees Nederland, bijvoorbeeld door de geografische ligging en economische en sociale omstandigheden, wordt wel ruimte gelaten voor verschillen tussen beide delen van Nederland in de implementatie van mensenrechtenverdragen.
In het Nationaal Actieplan Mensenrechten 2020 zijn diverse acties opgenomen voor het bevorderen van de mensenrechtensituatie in het Caribische deel van Nederland. Zoals het opzetten van een jobcenter op Bonaire, extra sociale huurwoningen op Bonaire, St. Eustatius en Saba en opschoning van de basisadministratie van St. Eustatius. Verder wordt bijvoorbeeld hard gewerkt aan de implementatie van het Verdrag van Istanbul inzake het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld.
Statistieken over welvaart In 2021 is ‘Trends in the Caribbean Netherlands 2021’23 gepubliceerd. Het biedt een overzicht van de belangrijkste cijfers op economisch en sociaal gebied. In de publicatie is speciale aandacht voor de gevolgen van Corona voor met name het toerisme op de eilanden en de steun die bedrijven n.a.v. de epidemie ontvingen. Verder is voor Caribisch Nederland een Monitor Brede Welvaart in ontwikkeling. Deze Monitor beschrijft hoe de welvaart zich ontwikkelt aan de hand van economische, sociale en ecologische indicatoren. In dit geval gaat het om 72 indicatoren op 16 beleidsthema’s. In 2022 wordt deze Monitor voor het eerst gepubliceerd.