In de zondagse estafette-rubriek ‘Bericht uit…’ belichten columnisten uit de Caribische delen van het Koninkrijk bij toerbeurt de kanten van hun eiland waarvan zij vinden dat die de aandacht van alle koninkrijksburgers verdienen. Vandaag komt het bericht uit Bonaire.
Democratie en onderwijs
Door Burney el Hage
De jeugd heeft de toekomst, maar overheden bepalen de toekomst. De politiek bepaalt in belangrijke mate de toekomst van de maatschappij waarin wij leven en dus ook de maatschappij waarin de jeugd haar toekomst vorm gaat geven. Ik vrees dat wij het bestaan en de toekomst van dé democratie met zijn allen onderschatten en een vanzelfsprekendheid vinden. We zijn te laid back en daar schuilt een gevaar in. Het gevaar dat we wakker worden als het te laat is.
Net zoals elders in de wereld is de jeugd op Bonaire niet voldoende betrokken bij de overheid, de politiek en ons democratisch bestel dat notabene hun toekomst beïnvloedt. Misschien vinden we het wel goed zoals het is, of misschien is de hoop verloren of vinden we democratie vanzelfsprekend en voldoende veiliggesteld. Neem ter vergelijking de voetbalwereld. Er wordt fors en structureel geïnvesteerd in de jeugd om talentvolle voetballers te kweken en klaar te stomen om de toekomst van het voetballen veilig te stellen. Deze vergelijking maakt duidelijk dat we de toekomst en het bestaan van de democratie niet serieus (genoeg) nemen.
In het licht van de mondiale ontwikkelingen is het van belang dat ook op een eiland als Bonaire actief beleid gevoerd wordt om kritisch denkende, verantwoordelijke en participerende burgers te vormen. Bonaire is een democratisch eiland. Als onderdeel van het Nederlandse Staatsbestel is er een grondwet en kunnen burgers vrij en ongedwongen hun politieke vertegenwoordigers kiezen. In de tijd van de Nederlandse Antillen stemde op Bonaire bij Statenverkiezingen gemiddeld 70% van de kiesgerechtigden. Bij eilandelijke/gemeentelijke verkiezingen stemt historisch gemiddeld 70% van de stemgerechtigden.
Echter, bij Tweede Kamerverkiezingen stemt gemiddeld 20% van de kiesgerechtigden op Bonaire. In 5 jaar als Nederlandse gemeente heeft Bonaire meer financiële bijdrage gekregen uit de ‘Landskas’ dan gedurende de ca. 60 Antillenjaren van de Nederlandse Antillen is ontvangen. En toch is de opkomst schrikbarend laag. Daarbij komt nog dat in alle gevallen het aandeel van de jongere stemmers te verwaarlozen is: jongeren tussen 18 en 30 op Bonaire nemen de weg naar de stembus niet.
Lage opkomsten bij verkiezingen hebben tot gevolg dat er ‘disengagement’ ontstaat tussen de burgers en de politiek. Minder draagvlak en minder herkenning. Dit staat lijnrecht tegenover het doel van de democratie waarbij het volk zichzelf regeert. Het collectieve vertrouwen in de politiek is dus essentieel voor het functioneren en waarborgen van het democratisch bestel. De politieke interesse die er is, ontstaat meestal pas op latere leeftijd. Maar dan al te vaak vanuit ‘eigen belang’ en niet in de context van het landsbelang. “What’s in it for me”. Het belang en de politieke interesse zou eigenlijk al veel eerder aangewakkerd moeten worden. Thuis, in het verenigingsleven of via het onderwijs.
Naar mijn mening ligt de oplossing in het onderwijs. Introduceer goed burgersschapsonderwijs, liefst vanaf de basisschool. Geef jongeren/kinderen vanaf de basisschool al onderwijs over het democratisch bestel, democratische principes en de rol van de burger. Laat ze vanaf jongere jaren bijvoorbeeld begrijpen dat je zonder financiën niet kan besturen. Dat je een democratisch systeem niet kan handhaven als een kleine minderheid de massa uitbuit. Dat solidariteit geen optie, maar fundament is voor de toekomst van de democratie. Dat democratie en vrijheid onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.
Begrijp mij niet verkeerd. Ik pleit niet voor ongezonde indoctrinatie zoals bij totalitaire politieke systemen waar mensen jaren na de dood van dictators, deze dictators nog steeds aanbidden. Maar laten wij niet naïef zijn in de democratie. De schrijnende voorbeelden van hoe snel het (ook zonder staatsgreep) mis kan gaan in een democratie, zijn dicht bij huis te vinden.
Democratie is niet vanzelfsprekend. Democratie en onderwijs zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Naast de onafhankelijke pers, zou ook het onderwijs erkend moeten worden als een vierde of vijfde macht. Het opvoeden van de jeugd tot kritische en participerende burgers is essentieel zodat we niet afglijden naar het niveau waar onzinpraatjes klakkeloos worden geloofd en de jeugd van hun toekomst wordt beroofd. Laten we de democratie alstublieft bestendig maken voor de volgende generaties.