Kadushi staat niet bekend als het zonnetje in het Koninkrijk. Voor al dat gemopper is overigens wel enige aanleiding. Aan Caribische zijde wordt de ene minister na de andere parlementariër wegens corruptie of fraude van zijn bed (of dat van zijn buitenvrouw) gelicht, vervolgd en in de petoet opgeborgen. Limburg kan er nog een puntje aan zuigen. Als burger van Curaçao, Aruba en Sint Maarten prijs je je al gelukkig met bewindslieden van wie het graaigen zich beperkt tot het uitdelen van verzonnen baantjes aan family & friends of – nog beter – de werkdagen neuspeuterend dan wel nagelveilend doorbrengen en dus geen grote brokken kunnen maken. Ook in Caribisch Nederland loopt het niet over van bestuurlijk en politiek talent, maar daar is de speelruimte om te sjoemelen sinds 2010 onder de Hollandse knoet flink ingeperkt. Niet dat Nederland vrij van smetten is. Allesbehalve, getuige de lange, door het CDA aangevoerde ranglijst van door politici begane integriteitsschendingen die de Volkskrant onlangs publiceerde.
Maar er gebeuren toch ook mooie dingen in het Koninkrijk? Misschien denkt u wel aan het bericht eerder deze week dat het door het Nederlandse ministerie van Economische Zaken en Klimaat opgerichte Bonaire Brandstof Terminals er voor gaat zorgen dat de energieproductie op het flamingo-eiland voor 75% wordt verduurzaamd. Tuin er niet in: het was niks anders dan een door de directie van BBT als persbericht vermomd verzinsel dat door lokale media – op een enkele gunstige uitzondering na – klakkeloos werd gecopypasted. BBT: niet alleen in de olie, maar ook voor gebakken lucht uw adres!
Een jaar na de oprichting is de staatsdeelneming nog altijd niet meer dan een façade zoals je die ook ziet in de filmstraten van Universal Studio’s. Al heeft EZK uiteraard wel een riante betaalde chief executive officer aangesteld: Ex-Shellman Jan Willem van Hoogstraten. Ook is er een heuse president-commissaris: Walter Wattenbergh die onder meer toezichthouder is bij de olieterminal op Sint Eustatius. Alsof daarmee nog niet genoeg kennis van olie in huis is, is Marcelino de Lannoy aangetrokken als projectleider. Dat is de man die ziel en zaligheid heeft gegeven om de grootste giffabriek van het Koninkrijk, de raffinaderij op Curaçao, herstart te krijgen.
En dan is er nog een kantooradres, een monumentaal pand aan het poepie-chique Lange Voorhout in Den Haag. De huur is kennelijk zo hoog dat Bruin een telefoon en een hulpje om emails te beantwoorden niet kon trekken. Dat er aan BBT meer stinkt dan alleen de smurrie waarmee de erg Besloten Vennootschap de kosten moet verdienen, weten we dankzij de donderdag uitgezonden documentaire van het vooral in overheidskringen gevreesde Zembla.
Kantoor op stand: Lange Voorhout 29
De redactie van het onderzoekstelevisieprogramma werd gealarmeerd door het besluit van het ministerie van EZK onder de vlag van BBT een in verhouding tot de dalende behoefte aan fossiele brandstof grootschalige olie-operatie op Bonaire op te tuigen met tanks en pieren. Waarom in het tijdperk van verduurzaming tientallen miljoenen investeren om uitgerekend Blue Destination Bonaire voor de komende decennia op te zadelen met vervuilende en dure stookolie waarvoor ook nog eens – vanwege de aanleg van pieren – zeldzaam koraal moet worden opgeofferd?
Aan de uitzending is een maandenlange voorbereiding voorafgegaan; tientallen betrokkenen – in Den Haag, op Bonaire en in de Verenigde Staten – werden geïnterviewd, tal van vertrouwelijke documenten werden boven water gehaald. Conclusie: het Kabinet Rutte III zag verduurzaming van het eiland als concurrent van zijn eigen schimmige oliehandeltje en dwarsboomde daarom jarenlang het lokale energiebedrijf WEB dat een kant en klaar plan heeft de elektriciteitsproductie van 25% naar 80% te vergroenen.
De programmamakers legden pijnlijk bloot dat Den Haag daarmee ook zijn plechtige belofte aan de bijna 50% onder de armoedegrens levende Bonairianen breekt om de kosten van levensonderhoud te verlagen. Meer inzet van zon en wind, zoals het eilandbestuur wil, leidt tot een halvering van het elektriciteitstarief. Het enige waarmee de regering de afgelopen jaren is gekomen, is de toezegging elk huishouden op de BES-eilanden een LED-lamp te schenken plus het gratis advies wat minder te douchen.
De onwelriekende gang van zaken rond BBT staat niet op zichzelf. Bonaire, Sint Eustatius en Saba zijn, ondanks de zorgplicht die de ministeries vanaf 2010 voor deze bijzonder arme gemeenten hebben, in sociaalmaatschappelijk opzicht stiefmoederlijk bedeeld. Als ouders zo met hun kinderen zouden omgaan als de Nederlandse regering met de inwoners van Caribisch Nederland, zouden zij al lang en breed uit de ouderlijke macht zijn gezet. Wegens schromelijke verwaarlozing en aanhoudende vernedering.
Zembla heeft een reputatie als het gaat om het aan het daglicht brengen van misstanden. Wie zich onderwerp van het spitwerk van de redactie weet, wacht vaak in angst en beven de uitzending af. Zo moet het de afgelopen weken ook bij het ministerie van Economische Zaken en – oh ironie – Klimaat zijn gegaan. De paniek was zo groot dat vlak voor het uur van de waarheid via de Afdeling Staatspropaganda bekend werd gemaakt dat de bouw van oliepieren opeens niet meer nodig is. Dat is een mooie eerste opbrengst van de documentaire, maar voldoende is het allerminst.
Het is nu aan de kersverse minister van klimaatdrammen Rob Jetten (D66!) te tonen wat de door hemzelf meegeschreven ambitie in het coalitieakkoord – Caribisch Nederland verduurzamen en de kosten van levensonderhoud verlagen – waard is.
Kadushi is het buitenbeentje van DossierKoninkrijksrelaties.nl: een stekelige rubriek die soms wel eens ‘au’ kan doen.
Kijk hier om de uitzending van Zembla terug te zien