Den Haag – Het ministerie van BZK verkent op dit moment “in nauwe samenwerking” met onder meer de eilandbesturen van Bonaire, Sint Eustatius en Saba hoe de taken van de Rijksvertegenwoordiger bij anderen kunnen worden belegd.
Het ministerie geeft daarmee opvolging aan het advies van de Raad van State de functie van Rijksvertegenwoordiger te laten vervallen. Dat is reden waarom die rol (al sinds 2017) op basis van waarneming wordt vervuld door directeur Jan Helmond van de Rijksdienst Caribisch Nederland.
De functie van Rijksvertegenwoordiger is in 2010 in het leven geroepen toen Bonaire, Sint Eustatius en Saba bijzondere gemeenten werden. De functie is nooit goed uit de verf gekomen: de eilandbesturen ervaren de Rijksvertegenwoordiger meer als stoorzender dan bruggenbouwer.
Hieronder de reactie van het ministerie van BZK op vragen van een burger over de kwestie:
In uw brieven d.d. 25 en 29 september jl. stelt u aanvullende vragen naar aanleiding van de brief van mijn voorganger van 13 juli jl. betreffende de benoemingstermijn van een waarnemend Rijksvertegenwoordiger. Hierbij doe ik u een reactie toekomen waarbij ik de overwegingen nader uiteenzet.
Ten tijde van de benoeming van de waarnemend Rijksvertegenwoordiger in 2017 was er in Europees en Caribisch Nederland discussie over de effectiviteit van de functie. Het kabinet heeft de ruimte gecreëerd om de functie tegen het licht te houden. De Raad van State heeft in de voorlichting van oktober 2019 geadviseerd dat de functie zou kunnen vervallen. Het kabinet heeft deze aanbeveling onderschreven en er wordt een wetswijziging voorbereid om dit te realiseren.
De wettelijke taken verbonden aan de positie van Rijksvertegenwoordiger dienen in de tussentijd echter wel te worden uitgevoerd. Dat is nu zo, evenals in 2017. Gelet op de heroverweging van de functie is er in 2017 voor gekozen om de functie waarnemend in te vullen waarbij dhr. Helmond de functie naast het directeurschap van de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN) heeft uitgeoefend.
Op basis van de Wet openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba (WolBES) is de heer Helmond benoemd voor een periode van 6 jaar. In het benoemingsbesluit is echter aangegeven dat het op voorhand niet de intentie is dat de functie voor de volledige zes jaar bekleed wordt. Gelet op de wettelijke taken en het feit dat er (nog) geen wetswijziging is geweest moet er een (waarnemend) Rijksvertegenwoordiger zijn en bekleedt de heer Helmond nog steeds zijn functie.
Voor de constructie van waarnemend Rijksvertegenwoordiger is gekozen gezien de hierboven genoemde heroverweging van de functie van Rijksvertegenwoordiger. Dit heeft de staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de heer Knaps in het debat d.d. 3 juni 2020 inzake de Wet herstel voorzieningen Sint Eustatius onderstreept. Zoals mijn voorganger in zijn schrijven van 13 juli al aangaf, wordt momenteel in nauwe samenwerking met onder andere de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba verder verkend of de taken van de Rijksvertegenwoordiger op een verantwoorde manier elders zouden kunnen worden belegd.
Zoals ook aangegeven in de schriftelijke reactie van het kabinet op de voorlichting van de Raad van State van 4 oktober 2019, kan dit ertoe leiden dat de functie van Rijksvertegenwoordiger overbodig wordt. Het kabinet gaat hierbij, zoals eerder gezegd, niet over één nacht ijs. De Rijksvertegenwoordiger heeft, naast toezichthoudende en bemiddelende taken, ook taken op grond van bijvoorbeeld de Veiligheidswet BES. Per taak wordt zorgvuldig bekeken of en hoe deze elders belegd kan worden.
Pas op het moment dat alle bevoegdheden geborgd zijn, kan worden besloten de functie van Rijksvertegenwoordiger te laten vervallen. Ik vertrouw erop u met bovenstaand antwoord voldoende te hebben geïnformeerd.