Den Haag – De inwoners van Bonaire, Sint Eustatius en Saba kunnen het kabinet Rutte III als het over enkele weken afzwaait, niet verwijten inconsequent te zijn. Ook in een van de laatste brieven die staatssecretaris Knops (BZK) vandaag mede namens zijn collega’s van SZW, EZK en IenW naar de Tweede Kamer stuurt, blijft de hand op de knip.
Knops toont zich in antwoord op vragen van de Kamercommissie voor Koninkrijksrelaties onverbiddelijk: de subsidie op het vastrecht voor drinkwater en elektriciteit eindigt definitief per 1 januari, want de coronacrisis is voorbij op de BES-eilanden.
Daar blijft het niet bij: vandaag maakte de Autoriteit Consumenten & Markt bekend dat de maximumtarieven voor elektriciteit in Caribisch Nederland per 1 januari fors omhoog gaan als gevolg van hogere productiekosten door de duurdere olie.
Lees hieronder de vragen en antwoorden:
Vraag 1
Is bij de keuze om per 1 januari 2022 te stoppen met het subsidiëren van nutsvoorzieningen, met uitzondering van de kosten voor telecom, rekening gehouden met de lange duur van de formatie en daarmee met een relatief lange periode tussen deze stopzetting en de mogelijke structurele verlaging van de kosten voor elektriciteit en water?
Antwoord
Het besluit tot het stoppen met het subsidiëren van de nutsvoorzieningen, onderdeel van het steunpakket Caribisch Nederland, is genomen voor de zomer en gebaseerd op de situatie rondom corona1. Bij de inwerkingtreding van deze maatregel is aangegeven dat het om een tijdelijke maatregel gaat in verband met de gevolgen van COVID-19. De lengte van de formatie kon op dat moment niet worden voorzien. Zoals echter ook in de brief van 26 november jl. over aanvullende aanpassingen in het steunpakket in het vierde kwartaal is aangekondigd, zal het kabinet niet aarzelen vergelijkbare maatregelen te nemen mochten de lokale omstandigheden wijzigen. Indien hiervan sprake is, zult u over de besluitvorming en de precieze uitwerking nader worden geïnformeerd.
Vraag 2
Wat zijn de gevolgen voor de armoedebestrijding als de vaste lasten per 1 januari 2022 weer substantieel stijgen? Is er op andere wijze voorzien in compensatie voor de gezinnen die als gevolg van deze stijging (verder) onder de armoedegrens zakken en mogelijk worden afgesloten van water en elektriciteit? Zo nee, is de regering bereid de tijdelijke subsidiëring nutsvoorzieningen per 1 januari 2022 alsnog ook te verlengen voor water en elektriciteit voor gezinnen met een laag of geen inkomen? Of is de regering bereid op zeer korte termijn te voorzien in een tijdelijke regeling die de verwachte armoedestijging voor voornoemde groepen voorkomt in afwachting van eventuele structurele maatregelen van het nieuwe kabinet? Acht de regering het als haar taak om tijdens de demissionaire status van het kabinet te voorkomen dat de armoede in Caribisch Nederland substantieel toeneemt in afwachting van structurele maatregelen op dit gebied van het nieuwe kabinet?
Antwoord
Het kabinet heeft een tijdelijk subsidie verstrekt waarmee de vaste aansluittarieven op energie en drinkwater voor alle huishoudens tijdelijk naar nul zijn verlaagd in verband met de gevolgen van COVID-19. Het kabinet heeft echter besloten om de tijdelijke maatregelen niet voort te zetten omdat thans van coronasteun geen sprake meer is (brief van 25 juni jl.). Dat betekent dat de kosten van de aansluittarieven voor drinkwater en elektra per 1 januari 2022 weer op het prijsniveau komen te liggen van vóór de maatregel. Het volgende kabinet gaat aan de slag met de structurele verlaging van de kosten van nutsvoorzieningen, zo is zichtbaar in het nieuwe regeerakkoord. Bovendien subsidieert IenW voor drinkwater de vaste tarieven structureel al tot 7 USD/maand. In november is een onderzoek naar een duurzame financiële exploitatie van de drinkwatervoorziening in Caribisch Nederland gedeeld. Daaruit blijkt dat de kostendekkende tarieven in 2019 (pre-corona) op Bonaire ongeveer 45 dollar per maand en op Sint Eustatius ongeveer 70 dollar per maand waren én voor de komende jaren de kostendekkende tarieven nog hoger zullen zijn. Vanwege de groei in aansluitingen en vraag naar water stijgt jaarlijks de benodigde hoeveelheid subsidie. Het voorzien in voldoende middelen om de vaste tarieven de komende jaren blijvend naar 7 USD te kunnen verlagen is al een opgave. Daarnaast subsidieert IenW incidenteel ook in investeringen in de drinkwatervoorziening op de eilanden, zoals de €4,5 mln die de komende drie jaar voor St. Eustatius beschikbaar wordt gesteld voor o.a. het robuust maken en uitbreiden van het drinkwaternet. Dit draagt bij aan de betaalbaarheid en zorgt ervoor dat de toegang tot betrouwbaar drinkwater de komende jaren geborgd blijft.
De variabele elektriciteitstarieven (tarief per kWh) zullen in Caribisch Nederland net als in Europees Nederland stijgen per 1 januari 2022. Daarbij past echter wel de kanttekening dat in Caribisch Nederland geen aardgas wordt gebruikt. In lijn met de maatregelen voor de Europees Nederlandse energietarieven van huishoudens heeft het kabinet 2 mln. euro (ongeveer USD 2,24 mln.) ter beschikking gesteld aan het verzachten van de stijging van de elektriciteitstarieven van huishoudens. Er wordt nog nader bezien op welke wijze en aan welke huishoudens deze middelen worden toegekend.
In de achterliggende periode is structureel ingezet op armoedebestrijding in Caribisch Nederland via het ijkpunt voor een sociaal minimum. Deze aanpak bestaat uit het verhogen van inkomens en verlagen van de kosten van levensonderhoud op Caribisch Nederland. Zo zijn het wettelijk minimumloon en de uitkeringen stap voor stap verhoogd en is er fors geïnvesteerd in de kwaliteit en het beter toegankelijk maken van kinderopvang. Ook investeert het kabinet in het bijbouwen van betaalbare woningen. Het volgende kabinet neemt deze aanpak verder ter hand, zoals te lezen is in het nieuwe regeerakkoord.
Vraag 3
Welke gevolgen heeft corona gehad voor de armoede in Caribisch Nederland? Welke gevolgen heeft de pandemie thans? Zijn deze gevolgen in tijd gekoppeld aan de duur van de coronamaatregelen of hebben zij zonder maatregelen ter bestrijding hiervan een langer en wellicht (semi)permanent effect?
Antwoord
Het kabinet heeft zich met het steunpakket voor Caribisch Nederland hard ingezet voor het financieel ondersteunen van door de coronacrisis getroffen werkgevers, zelfstandig ondernemers en werkloos geworden werknemers. Hiermee zijn belanghebbenden geholpen om de coronacrisis zo goed mogelijk door te komen. Het steunpakket biedt (tijdelijke) ondersteuning voor werkloos geworden werknemers en heeft daarmee een dempend effect op armoede.
Het (sociaal)economisch effect van de pandemie op (middel)lange termijn, ook gerelateerd aan de duur van de coronamaatregelen, is op dit moment moeilijk te duiden. Zo is het effect van de pandemie voor het besteedbaar inkomen in 2020 en 2021 nog niet bekend. De reden hiervoor is dat inkomensstatistieken van het Centraal Bureau voor Statistiek met twee jaar vertraging beschikbaar komen, omdat belastingen met een vertraging van twee jaar definitief vastgesteld worden. De coronacrisis heeft mogelijk tot gevolg dat mensen een tweede baan zijn kwijtgeraakt en die niet in alle gevallen onmiddellijk weer terugkrijgen. Daar staat tegenover dat er in Caribisch Nederland, met name op Bonaire, momenteel volop economische activiteit is, waardoor de werkgelegenheid ten opzichte van de start van de pandemie weer zal toenemen. Het kabinet heeft vooralsnog geen aanwijzingen van het ontstaan van een langdurig of zelfs structureel nadelig effect van de coronacrisis op de armoede in Caribisch Nederland.
Vraag 4
Bij brief van de ministers van EZK en van Financiën over aanpassingen van het steunpakket in het vierde kwartaal 2021 (in Nederland) is opgemerkt dat als de situatie rond corona in Caribisch Nederland verslechtert ook zij weer in aanmerking komen voor steunmaatregelen. Is reeds nu met enige waarschijnlijkheid te voorzien hoe de situatie in het eerste half jaar van 2022 zich zal ontwikkelen, bijvoorbeeld aan de hand van de gegevens van het vorige jaar?
Antwoord
Op dit moment is geen inschatting te geven hoe de epidemiologische situatie in Caribisch Nederland zich zal ontwikkelen en evenmin wat het effect is van de pandemie elders op de ontwikkeling van het toerisme. De afgelopen maanden waren in economisch opzicht voor in het bijzonder Bonaire gunstig, maar het is de vraag hoe duurzaam deze economische ontwikkeling is. De situatie op Bonaire geeft op dit moment nog geen aanleiding tot nadere maatregelen en dat geldt ook voor Sint Eustatius en Saba. Zoals echter ook in de brief van 26 november is aangegeven, zal het kabinet niet aarzelen vergelijkbare maatregelen te nemen, mochten de lokale omstandigheden wijzigen. Indien hiervan sprake is, zult u over de besluitvorming en de precieze uitwerking nader worden geïnformeerd.
Persbericht Autoriteit Consumenten & Markt
De maximumtarieven voor de productie en distributie van elektriciteit en drinkwater op Bonaire, Saba en Sint Eustatius stijgen per 1 januari 2022. Deze stijging wordt vooral veroorzaakt doordat de prijs van olie die nodig is om elektriciteit en drinkwater te produceren sterk is gestegen.
De Autoriteit Consument & Markt (ACM) stelt de maximumtarieven voor elektriciteit voor Bonaire, Saba en Sint Eustatius jaarlijks vast. Voor Bonaire en Sint Eustatius stelt de ACM ook de maximumtarieven voor drinkwater vast. De ACM stelt de tarieven vast op basis van de kosten die de producenten en distributeurs maken. Deze bedrijven bepalen vervolgens aan de hand van deze maximumtarieven zelf wat ze bij afnemers daadwerkelijk in rekening brengen.
De onvoorspelbare olieprijzen hebben grote invloed op de productiekosten en daarmee op de (maximum)tarieven voor elektriciteit. Daarom zal een voortvarende verdere verduurzaming van de productie op de eilanden niet alleen bijdragen aan een beter klimaat, maar juist ook aan stabielere elektriciteits- en drinkwatertarieven, omdat door verduurzaming de afhankelijkheid van olie minder wordt.
In voorgaande jaren hebben het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat steeds subsidies verstrekt aan de bedrijven zodat zij lagere tarieven konden berekenen aan afnemers. De ministeries hebben aangegeven dat ook voor 2022 te gaan doen.
Bonaire
Voor Bonaire stijgt het maximum-gebruikstarief elektriciteit van ongeveer 0,29 USD/kWh naar ongeveer 0,33 USD/kWh. De bovengrens voor het pagabon-tarief (prepaid) stijgt van ongeveer 0,50 USD/kWh naar ongeveer 0,53 USD/kWh. Deze stijgingen hebben vooral te maken met verwachte hogere kosten voor het produceren van elektriciteit. Voor het verbruik van een gemiddeld huishouden betekent dit een stijging van ongeveer 8 USD per maand op de elektriciteitsrekening.
Het maximumtarief voor gebruik van drinkwater daalt van ongeveer 3,81 USD/m3 naar ongeveer 3,74 USD/m3. Voor een gemiddeld huishouden betekent dit een daling van ongeveer 0,75 USD per maand op de rekening.
Saba
Voor Saba stijgt het maximum-gebruikstarief elektriciteit van ongeveer 0,37 USD/kWh naar ongeveer 0,41 USD/kWh. Dit heeft vooral te maken met verwachte hogere kosten voor het produceren van elektriciteit. Voor het verbruik van een gemiddeld huishouden betekent dit een stijging van ongeveer 9 USD per maand op de elektriciteitsrekening.
Sint Eustatius
Voor Sint Eustatius stijgt het maximum-gebruikstarief elektriciteit van ongeveer 0,32 USD/kWh naar ongeveer 0,36 USD/kWh. Deze stijging heeft vooral te maken met verwachte hogere kosten voor het produceren van elektriciteit. Voor het verbruik van een gemiddeld huishouden betekent dit een stijging van ongeveer 8 USD per maand op de elektriciteitsrekening.
Het maximumtarief voor gebruik van drinkwater stijgt van ongeveer 6,73 USD/m3 naar ongeveer 8,62 USD/m3. Voor een gemiddeld huishouden betekent dit een stijging van ongeveer 19 USD per maand op de rekening. Een deel van deze verhoging komt niet alleen door de gestegen olieprijs, maar ook doordat reparaties aan de transportleiding noodzakelijk waren.