De verwachtingen zijn hooggespannen voor het begrotingsdebat komende week tussen de leden van de Tweede Kamercommissie voor Koninkrijksrelaties en staatssecretaris Knops. Attje Kuiken (PvdA) loste enkele dagen geleden in het radioprogramma De Nieuwsbv een schot voor de boeg. Zij kondigde aan een meerderheid in de Kamer te mobiliseren om het kabinet te dwingen eindelijk eens serieus werk te maken van de armoedebestrijding in Caribisch Nederland.
Op vrijwel alle sociaalmaatschappelijke dossiers hebben de kabinetten Rutte I, II en II het in de bijzondere gemeenten Bonaire, Sint Eustatius en Saba laten afweten. Slechts onder druk van met name de Eerste Kamer zijn er met grote tegenzin enkele stapjes gezet, zoals de invoering van een halfbakken kinderbijslag en een onderzoek naar de armoedekloof. Dat laatste heeft overigens niet meer opgeleverd dan een fopspeen: een denkbeeldig bestaansminimum dat lichtjaren ver afstaat van de alledaagse werkelijkheid: 40% van de bevolking komt de maand niet rond.
Het debat gaat daar geen zier aan veranderen, geeft Kadushi u op een briefje. Al gaan Kamerleden met bewezen hart voor het Caribisch deel van het Koninkrijk zoals Attje Kuiken, Jorien Wuite, Don Ceder, Laura Bromet en Sylvana Simons met nog zo scherp geslepen messen de confrontatie met Knops aan, die kent – Nationale ombudsman Reinier van Zutphen parafraserend – het grote smoezenboek van binnen en buiten: het kabinet is demissionair dus mag het niks en er is geen financiële dekking dus kan het niets. Ook kun je er donder op zeggen dat de staatssecretaris bij de meeste voorstellen van de Kamer zal aanvoeren dat het zijn pakkie aan niet is, omdat het de portefeuille van een collega betreft.
Het is lastig vechten tegen de diep gewortelde onwil een einde te maken aan de ongelijke behandeling tussen inwoners van Europees en Caribisch Nederland waarvoor op weg naar 2010 de basis is gelegd. Sindsdien heeft zich steeds scherper afgetekend dat de bevolking van de eilanden (waar het zogenaamd om te doen was) er destijds door de Haagse politiek is ingeluisd. De koopman in de Hollander bedacht de differentiatieclausule en de dominee in diezelfde Hollander wist het te verkopen als iets dat heilzaam was, namelijk maatwerk bij het toepassen van wetten en regels. Aldus werd aan de grondwet een passage toegevoegd waardoor de werking van artikel 1 (“Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld”) niet volledig opgaat voor Bonairianen, Statianen en Sabanen.
Dat knelt des te meer daar achtereenvolgende kabinetten schaamteloos misbruik hebben gemaakt van de differentiatieclausule. Die wordt helemaal niet, zoals plechtig beloofd, in het voordeel van de eilanden toegepast, maar juist om de tweedeling tussen het steenrijke en het straatarme landsdeel in stand te houden. Deze praktijk verandert niet met, hoe goedbedoeld ook, moties om de onderstand te verhogen of de energietarieven te verlagen. Het zijn druppels op een gloeiende plaat. Wie de achterstelling van de BES-burgers ten opzichte van hun overzeese landgenoten echt wil bestrijden, moet de aanval openen op het een rechtstaat onwaardige, want discriminerende artikel 132a in de grondwet.
Kadushi is het buitenbeentje van DossierKoninkrijksrelaties.nl: een stekelige rubriek die soms wel eens ‘au’ kan doen.