Kralendijk – Bureaucratie staat een goed (patiëntgericht) functioneren van het Zorgverzekeringskantoor (ZVK) in de weg. Dat heeft Michelle van Tongerloo ondervonden toen zij in 2019 en 2020 als huisarts op Sint Eustatius werkte.
Ze is al een half jaar terug in Europees Nederland en werkt als straatarts/huisarts in Rotterdam, maar wordt nog altijd benaderd door Statianen die hun ervaring met het ZVK kwijt moeten en haar consulteren omdat zij zorg nodig hebben. “Soms probeer ik iemand op het eiland te helpen, soms zie ik mensen in mijn eigen praktijk in Nederland die door familie zijn overgehaald en soms zie ik mensen die gemigreerd zijn en voor wie ik nu de zorg hier kan regelen, dat mij in Sint Eustatius niet lukte.” Het zette haar aan een hartenkreet te plaatsen op social media.
Jaren wachten
“Nog steeds hoor ik vele verhalen van mensen die al maanden, soms jaren wachten op normale zorg: een staaroperatie, een nieuwe heup om maar wat simpele dingen te noemen die de kwaliteit van leven ernstig invalideren. Toen ik op Sint Eustatius werkte, is één ding me het meest bij gebleven: de kwetsbaarheid van de zorg. Een belangrijke speler daarin is het Zorgverzekeringskantoor, een onderdeel van het ministerie van VWS dat tussen de specialist en mij als huisarts geplaatst was om mijn verwijzingen te beoordelen, waarschijnlijk vanuit de aanname dat ik mijn werk niet goed doe.”
“Afwijzing van aanvragen geschiedt vaak om bureaucratische redenen. Zo wordt de uitzending van een kindje met een nare botbreuk door een groeischijf tegengehouden omdat iemand in Bonaire vindt dat ik niet het juiste formulier heb geupload. Kost het me bijna twee maanden voordat iemand in Bonaire een afspraak maakt voor een vrouw met een grote tumor in haar borst. Wordt een spoedoperatie gecancelled zonder een nieuwe te plannen – ik kom er een half jaar per toeval achter. Gaat een jongen die ik vermoed van een verstandelijke beperking alleen naar het ziekenhuis in Sint Maarten omdat hij geen recht heeft op begeleiding. Mag een kindje met epilepsie niet naar de specialist omdat het ZVK vindt dat een huisarts dat moet behandelen. Vraagt een ambtenaar van het ministerie waarom ik begeleiding voor een ernstig zieke man aanvraag. Ze zag hem zonder moeite uit een auto stappen: dan kan hij toch alleen naar het ziekenhuis in Curaçao gaan?”
Complex
Volgens Van Tongerloo is er geen sprake van onwil. “De rol van het Zorgverzekeringskantoor is complex. Een eindeloze stroom verwijzingen beoordelen zonder patiënt voor je neus, afspraken plannen op eilanden waar ziekenhuizen allerlei uitdagingen hebben en vergeet alle vliegtickets, taxiritjes en hotelovernachtingen die moeten worden geregeld niet. Het resulteert in een eindeloze hoeveelheid administratie. Op een gegeven moment heb ik het opgegeven om alles te lezen en te regelen.”
“Daarnaast worden alle aanvragen geüpload in een portaal waarin duizenden verwijzingen van alle drie de BES-eilanden staan: die kan ik allemaal inzien. Beoordelingen worden ook gedaan door assistentes zonder medische achtergrond. Zijn dat eigenlijk wel zorgverleners? Hoe zit dat met het beroepsgeheim? En die assistent kan mijn verwijzing – de behandelend arts met juridische en tuchtrechtelijke verantwoordelijkheid – tegenhouden, omdat ik een verkeerd papiertje upload. Wie is eigenlijk aansprakelijk als de patiënt veel te laat zorg krijgt? Toen ik de zorgwet erbij pakte, las ik dat niet het Zorgverzekeringskantoor, maar ik het eindoordeel moet krijgen óf en wáar mijn patiënt naartoe gaat. Ik was geshockeerd en heb ik weet niet hoeveel mensen binnen het ministerie van VWS om opheldering gevraagd.”
Niet belangrijk?
“Alle problemen die ik ben tegengekomen, heb ik gebundeld in een dossier en aan talloze mensen aangeboden. Omdat ik nog best veel contact heb met Statianen heb ik niet het idee dat er iets verandert. Blijkbaar is het niet belangrijk genoeg om op de voorpagina van de krant te zetten of om eens flink amok te maken. En dat dat zo is, dat snap ik wel. Hoeveel Nederlanders weten van het bestaan van Sint Eustatius? De politieke representatie van Statianen is niet groot, vrees ik. Wie kan er voor hun belangen opkomen?”
Een team van de Nationale ombudsman dat kortgeleden spreekuren heeft gehouden in Caribisch Nederland heeft veel klachten over het Zorgverzekeringskantoor moeten aanhoren.