Den Haag – De Tweede Kamer ontvangt incomplete of te weinig betrouwbare informatie van de ministers van BZK en Financiën over de besteding van bijzondere uitkeringen aan de BES-eilanden. Bovendien schieten Bonaire en Sint Eustatius tekort in het toezicht op en verantwoording van de bijzondere uitkeringen. Saba verantwoordt de uitgaven wel adequaat. Dat blijkt uit onderzoek van de Algemene Rekenkamer. De Kamer had daar om gevraagd.
Bijzondere uitkeringen zijn eenmalige of tijdelijke bijdragen aan de bijzondere gemeenten Bonaire, Sint Eustatius en Saba voor een specifiek doel. Bijvoorbeeld voor de bouw van een nieuwe bibliotheek, het aanstellen van een buurtsportcoach of het verbeteren van de kinderopvang. Ze zijn vergelijkbaar met specifieke uitkeringen die ministers verstrekken aan gemeenten.
Geen overzicht
Op basis van informatie die aan het parlement is gestuurd zouden diverse ministeries tussen 2011 en 2019 ruim 176 miljoen euro aan bijzondere uitkeringen hebben verstrekt. Maar tijdens het onderzoek van de Algemene Rekenkamer bleek het voor de ministeries van BZK en Financiën desgevraagd niet mogelijk om een overzicht van alle bijzondere uitkeringen aan te leveren. Het Ministerie van BZK en het Ministerie van Financiën hebben dit overzicht niet en hebben de informatie die aan het parlement is gestuurd niet kunnen onderbouwen.
Ook heeft de Kamer geen informatie ontvangen over wat er met de bijzondere uitkeringen is bereikt. De Algemene Rekenkamer beveelt de ministers van BZK en Financiën aan te zorgen voor een volledig en kloppend overzicht van de bijzondere uitkeringen aan de BES-eilanden inclusief informatie over de beoogde doelen, de voortgang en realisatie van de bekostigde projecten en activiteiten.
Risico’s
Daarnaast hebben ministers bij het verstrekken van de eenmalige of tijdelijke bijzondere uitkeringen te weinig oog voor de structurele financiële gevolgen voor de BES-eilanden, zoals hogere onderhouds- of uitvoeringskosten. Zonder goede afweging van integrale kosten en baten (incidenteel en structureel) bestaat het risico dat projecten worden gerealiseerd die gepaard gaan met hoge instandhoudingskosten waardoor nieuwe achterstanden in voorzieningen kunnen ontstaan.
Zo ontving Saba in 2014 1,5 miljoen dollar voor de investering in een afvalscheidingsinstallatie. Maar het ministerie van I&W liet na om inzichtelijk te maken wat de financiële gevolgen van deze investering waren. Uiteindelijk blijken de hogere structurele kosten van het afvalbeheer sinds 2014 opgelopen tot circa 1,3 miljoen dollar per jaar. Deze lasten moet Saba binnen de eigen begroting opvangen.
Verantwoording
Bonaire en Sint Eustatius schieten tekort in de verantwoording van de besteding van de bijzondere uitkeringen die zij hebben ontvangen. Jaarrekeningen worden regelmatig te laat bij de eilandsraad ingediend, vaak zonder goedkeurende accountantsverklaring en met onvoldoende verantwoordingsinformatie. Daardoor is voor de eilandsraad niet vast te stellen of het geld volgens de regels is besteed, of het doel van de uitkering daadwerkelijk is bereikt en wat het precies heeft gekost. Saba verantwoordt de bijzondere uitkeringen wel adequaat in de jaarrekeningen.
De kwaliteit van het financieel beheer van Bonaire en Sint Eustatius is al jarenlang onvoldoende. Zonder een ordentelijk en controleerbaar financieel beheer kunnen Bonaire en Sint Eustatius geen betrouwbare informatie verstrekken over de gerealiseerde uitgaven, ook niet van de bijzondere uitkeringen. De Algemene Rekenkamer beveelt de minister van BZK aan om de ingezette inspanningen op het financieel beheer op Bonaire en Sint Eustatius met kracht voort te zetten en de eilanden hierin te ondersteunen.
Lees hier het gehele rapport
In een schriftelijke reactie op het rapport zegt staatssecretaris Knops (BZK) dat hij er veel aan heeft gedaan om de inzichtelijkheid en coördinatie van de bijzondere uitkeringen te verbeteren. Hij blijft er bij bijzondere uitkeringen het juiste instrument te vinden.
Lees hier de gehele reactie van Knops