Op weg naar de Tweede Kamerverkiezing van 17 maart neemt vandaag Attje Kuiken (PvdA) op uitnodiging van Dossier Koninkrijksrelaties plaats in de Voorkamer om vragen te beantwoorden over de visie van haar partij op de koninkrijksbanden.
Welke waarde hecht de PvdA aan de band met het Caribisch deel van het Koninkrijk?
“Nederland reikt verder dan Vaals of Delfzijl. Aan de andere kant van de Atlantische Oceaan liggen nog drie gemeenten die bij de Nederland horen en drie landen die deel uitmaken van het Koninkrijk. We hechten grote waarde aan een wederzijdse, constructieve samenwerking met Caribisch Nederland en de autonome landen binnen het Koninkrijk.”
Vindt de PvdA dat de formele staatkundige verhoudingen in het Koninkrijk moeten worden aangepast?
“We werken samen met de gemeenten en landen in het Caribisch deel van het Koninkrijk in het besef van onze verbondenheid, met waardering voor de verschillen. Inspraak voor de inwoners is belangrijk. Laten we beginnen met het versterken van de democratische inbreng van de eilanden Bonaire, Sint Eustatius en Saba door hun vertegenwoordigers spreekrecht te geven in de Tweede kamer bij wetten die hen aangaan. Daarnaast zou de registratieverplichting bij verkiezingen moeten komen te vervallen voor de inwoners van Curaçao, Aruba en Sint Maarten.”
Buitenlandse Zaken en Defensie zijn Koninkrijkstaken. Zou dat niet ook moeten gelden voor onderwijs en gezondheidszorg aangezien de kwaliteit daarvan in de CAS-landen te wensen overlaat?
“Binnen de Europese Unie pleiten we ervoor dat zaken geregeld worden daar waar dat het meest effectief is en ook op nationaal niveau is dat het uitgangpunt. Voor grensoverschrijdende zaken die ons allen aangaan, zoals Defensie en Buitenlandse Zaken, ligt het voor de hand dat er overkoepelend beleid is. Juist voor zaken als onderwijs en gezondheidszorg is maatwerk belangrijk en kunnen deze beter lokaal geregeld worden. Dat wil niet zeggen dat de kwaliteit van onderwijs of gezondheidszorg alsook het thema veiligheid in de CAS-landen niet zorgelijk kan zijn, of dat we ons geen zorgen maken over de achterblijvende hervormingen die nodig zijn.”
Wat heeft de PvdA de afgelopen jaren op het gebied van de koninkrijksrelaties voor elkaar gekregen?
“Sinds ik in 2017 woordvoerder Koninkrijksrelaties ben geworden, heb ik me sterk gericht op armoedebestrijding. We hebben het sociaal bestaansminimum op de kaart gezet en onder meer aangedrongen op verlaging van de kosten van levensonderhoud. We hebben aandacht gevraagd voor hulp aan kwetsbare kinderen en jongeren. We pleiten voor voldoende opvang, zorg en huisvesting voor die jongeren, meer opleidingsmogelijkheden en activiteiten, stimulerende laagdrempelige en betaalbare naschoolse activiteiten, in samenwerking met lokale instanties en de jongeren zelf, en meer stage- en werkervaringsplekken. We staan voor hulp aan mensen met problematische schulden. Er moeten buddy’s of vertrouwenspersonen komen om de schaamtecultuur op het gebied van armoede, mishandeling en geweld en seksualiteit te doorbreken. Praktische belemmeringen zoals de BIG-registratie van verpleegkundigen moeten worden aangepakt. En heel recent nog heb ik de minister gevraagd Papiaments een erkende taal binnen het koninkrijk te maken.”
Wat had u in de achterliggende periode graag voor elkaar willen krijgen, maar dat niet is gelukt? En waar heeft dat aan gelegen?
“Iets meer dan een jaar geleden werd een ijkpunt voor het sociaal minimum vastgesteld, om de inkomens tot een leefbaar inkomen op te trekken. Wij vinden dat het sociaal minimum nu moet worden gerealiseerd. Het is teleurstellend dat het zo lang duurt voor er concrete structurele verbeteringen zijn.”
Tussen ‘Den Haag’ en de eilanden is nogal eens ‘gedoe’. Wat is daarvan volgens u de oorzaak en hoe valt dat in de toekomst te voorkomen?
“Dat ligt voor een deel in het achterblijven van de benodigde sociaaleconomische hervormingen. Een voorwaarde voor goede samenwerking en het verbeteren van de situatie op de eilanden is ook een goed functionerende rechtstaat. Verder ligt het aan de onderlinge communicatie en begrip. Door elkaar veelvuldig te spreken en elkaar beter te leren kennen, kan ‘gedoe’ worden voorkomen. Om diezelfde reden start ik binnenkort met een cursus Papiaments. Verder zijn wij voorstander van een goede geschillenregeling die helaas nog in de Eerste Kamer ligt.”
Wat is het standpunt van de PvdA over het democratisch deficit?
“Wij kiezen er nu voor om de autonome landen – naast de bestaande parlementaire bevoegdheden zoals de mogelijkheid deel te nemen aan de schriftelijke en mondelinge behandeling van rijkswetsvoorstellen in de Tweede en Eerste Kamer en het recht om voorstellen van rijkswet in te dienen – een grotere rol te geven in de Nederlandse diplomatie en ons handelsbeleid. De overheden, bedrijfsleven en publieke organisaties/ngo’s – ook die van de bijzondere gemeenten – moeten standaard worden uitgenodigd voor buitenlandse handelsmissies. We willen de democratische inbreng van de eilanden Bonaire, Sint Eustatius en Saba versterken door hun vertegenwoordigers spreekrecht te geven in de Tweede Kamer bij wetten die hen aangaan. Verder heb ik er hard aan getrokken om te komen tot een geschillenregeling. Die ligt nog bij de Eerste Kamer, maar moet er nu wel snel komen.”
Hoe vindt u dat staatssecretaris Knops het doet?
“Hij is absoluut betrokken bij het Caribisch deel van het Koninkrijk. Hij ziet dat armoede op de eilanden een groot probleem is en dat de lasten omlaag moeten. Gelijktijdig snap ik het ongeduld ook. Echte vooruitgang laat lang op zich wachten. “
Is de PvdA bereid tijdens de formatiebesprekingen te bepleiten dat het voor Bonaire, Sint Eustatius en Saba vastgestelde fictieve sociaal minimum wordt omgezet in een sociaal minimum dat is gebaseerd op de werkelijke noodzakelijke kosten van levensonderhoud? Of bent u, als PvdA niet aan de formatietafel zit, bereid een motie met die strekking in te dienen of mee te ondertekenen?
“Absoluut! Vooral de kwetsbaarheid van kinderen is zorgelijk; ook de Kinderombudsman maakt zich daar zorgen over. Iets meer dan een jaar geleden is een ijkpunt voor het sociaal minimum vastgesteld, om de inkomens tot een leefbaar inkomen op te trekken. Het is teleurstellend dat het zo lang duurt voor er concrete structurele verbeteringen zijn. Wij vinden dat het sociaal minimum nu moet worden gerealiseerd. Als gevolg van corona kunnen er opeens dingen die voorheen voor onmogelijk werden gehouden: betaalbaar internet, water en verbindingen tussen de eilanden. Dus ja!”
Wat zijn de speerpunten waarom kiezers in het Caribisch deel van het Koninkrijk op de PvdA zouden moeten stemmen? “Op 1, 2, 3 staan armoedebestrijding, een sociaal minimum en aanpakken van de hoge lasten. Zorgen dat boodschappen en wonen betaalbaar zijn. Verder werken we aan wederzijdse constructieve samenwerking met Caribisch Nederland en de autonome landen binnen het Koninkrijk en een goed functionerende rechtsstaat op de eilanden. Klimaatverandering zal grote gevolgen hebben voor Caribisch Nederland en de autonome landen. We investeren daarom in klimaatadaptatie en duurzame energie en toerisme op de eilanden. De autonome landen krijgen een grotere rol in de Nederlandse diplomatie en ons handelsbeleid.”
Attje Kuiken (Groningen, 1977) is sinds 2006 lid van de Tweede Kamer. In 2017 werd zij lid van de Kamercommissie voor Koninkrijksrelaties. Duiken is haar grootste hobby. Ze is de nummer 4 op de kandidatenlijst van de PvdA. Lees hier meer over haar.
Het verkiezingsprogramma van de PvdA ‘Ons plan voor een eerlijker en fatsoenlijker Nederland’ is het volgende te lezen over het Caribisch deel van het Koninkrijk:
· Wederzijdse, constructieve samenwerking met Caribisch Nederland en de autonome landen binnen het Koninkrijk. We werken samen, in het besef van onze verbondenheid met waardering voor de verschillen. Inspraak voor de inwoners is belangrijk. We versterken de democratische inbreng van de eilanden Bonaire, St. Eustatius en Saba door hun vertegenwoordigers spreekrecht te geven in de Tweede Kamer bij wetten die hen aangaan. De registratieverplichting bij verkiezingen komt te vervallen voor de inwoners van Curaçao Aruba en Sint Maarten.
· Een goed functionerende rechtsstaat op de eilanden. Dat is een voorwaarde voor goede samenwerking en het verbeteren van de situatie op de eilanden.
· We steunen Caribisch Nederland en de autonome landen in geval van nood. Bij de bestrijding van de coronacrisis en de wederopbouw steunen we hen ruimhartig.
· Armoedebestrijding met aandacht voor kinderen. We maken van armoedebestrijding prioriteit, zodat huur en boodschappen weer betaalbaar worden. Daarbij is er speciale aandacht voor de positie van kinderen.
· We beschermen de prachtige natuur en zetten in op duurzaam toerisme. De eilanden zijn niet eenzijdig afhankelijk van het toerisme.
· Gevolgen klimaatverandering. Klimaatverandering zal grote gevolgen hebben voor Caribisch Nederland en de autonome landen. We investeren in klimaatadaptatie en duurzame energie op de eilanden. · De autonome landen krijgen een grotere rol in de Nederlandse diplomatie en ons handelsbeleid.