Op weg naar de Tweede Kamerverkiezing van 17 maart neemt vandaag Ronald van Raak (SP) op uitnodiging van Dossier Koninkrijksrelaties plaats in de Voorkamer om vragen te beantwoorden over de visie van zijn partij op de koninkrijksbanden.
Welke waarde hecht de SP aan de band met de Caribische delen van het Koninkrijk?
“We hebben een gedeeld verleden en een gedeelde toekomst. Het is een lelijke koloniale geschiedenis die ons heeft samengebracht, maar nu is het bijzonder dat volkeren uit verschillende delen van de wereld zulke nauwe banden hebben.”
Vindt de SP dat de formele staatkundige verhoudingen in het Koninkrijk moeten worden aangepast?
“De SP vindt dat de landen Nederland, Aruba, Curaçao en Sint Maarten met elkaar moeten samenwerken op basis van gelijkwaardigheid. Nu is dat niet het geval, omdat Nederland binnen het Koninkrijk verantwoordelijk is voor goed bestuur. Dat leidt voortdurend tot ruzie en gedoe en ondermijnt de bijzondere band die we met elkaar hebben. Daarom wil de SP per eiland afspraken maken over wie waarvoor verantwoordelijk is. Wat de eilanden beter zélf kunnen doen en wat Nederland zou moeten doen. Het is aan de mensen op de eilanden om dat te bepalen.”
Buitenlandse Zaken en Defensie zijn Koninkrijkstaken. Zou dat niet ook moeten gelden voor onderwijs en gezondheidszorg aangezien de kwaliteit daarvan in de CAS-landen te wensen overlaat?
“Waar Nederland wel of niet over gaat is niet aan Nederland, maar aan de mensen op de eilanden. Het is belangrijk dat die discussie daar wordt gevoerd. Op het moment dat Nederland een taak moet uitvoeren, moeten we daar ook wel de mogelijkheid toe krijgen. Het voortdurende geruzie tussen de politici binnen het Koninkrijk bedreigt helaas de onderlinge banden.”
Wat heeft de SP sinds 2010 op het gebied van de koninkrijksrelaties voor elkaar gekregen?
“De SP heeft altijd geprobeerd aandacht te vragen voor de tweedeling op de eilanden en de positie van de armen. Aruba, Curaçao en Sint Maarten zijn rijke landen, maar veel te veel mensen leven er in uitzichtloze armoede. Ook heeft de SP veel geïnvesteerd in de bestrijding van fraude, corruptie en vriendjespolitiek, omdat die ervoor zorgen dat de vele mogelijkheden van de eilanden niet worden gebruikt en een kleine groep zich verrijkt ten koste van de grote meerderheid van de bevolking. In Nederland heeft de SP altijd aandacht gevraagd voor de eilanden en mensen uitgelegd waarom we solidair moeten zijn met de mensen op de eilanden in het Caribisch gebied, zeker ook in deze tijd van corona.”
Wat had de SP in de achterliggende periode graag voor elkaar willen krijgen, maar dat niet is gelukt? En waar heeft dat aan gelegen?
“Als er problemen zijn op Aruba, Curaçao en Sint Maarten kijken mensen vaak naar Nederland. Op Bonaire, Saba en Statia, die onderdeel zijn van Nederland, blijkt dat het heel moeilijk is om vanuit Den Haag zulke kleine eilanden in het Caribisch gebied goed te besturen. Op ministeries is vaak goede wil, maar ook een gebrek aan kennis over de eilanden en weinig besef hoe anders het leven daar is. Helaas is het ons niet gelukt om dat echt te veranderen.”
Tussen ‘Den Haag’ en de eilanden is nogal eens ‘gedoe’. Wat is daarvan volgens u de oorzaak en hoe valt dat in de toekomst te voorkomen?
“We zijn weliswaar één Koninkrijk, maar de verhoudingen zijn helemaal niet duidelijk. Wie is nu voor welke zaken verantwoordelijk en hoe kunnen we dat het beste doen? Daarom zullen we moeten nadenken over een nieuw en beter Statuut. Dat hadden we al moeten doen in 2010, toen Curaçao en Sint Maarten autonome landen werden, maar dat is toen helaas niet gebeurd. Ook zou het goed zijn als wat meer Tweede Kamerleden zich met het Koninkrijk zouden gaan bezighouden. Nu doen maar een paar Kamerleden dat, de meeste partijen hoor of zie je nooit bij debatten over het Koninkrijk. De kennis in de Tweede Kamer over de eilanden is maar heel erg klein.”
Wat is het standpunt van de SP over het democratisch deficit? Er is wel een Koninkrijksregering, maar geen Koninkrijksparlement. De Staten van Curaçao, Aruba en Sint Maarten kunnen via gedelegeerden deelnemen aan de plenaire behandeling in de Tweede Kamer van Rijkswetten en kunnen ook amendementen en moties indienen maar, mogen niet meestemmen.
“Er is geen Koninkrijksparlement en dat is ook niet goed mogelijk, omdat Nederland zoveel groter is. Wel is het heel belangrijk dat politici uit de verschillende landen elkaar vaker spreken en samen optrekken. Door elkaar op te zoeken, maar ook digitaal. Veel discussie is er over een goede regeling bij geschillen en dat is ook belangrijk. Maar we zouden vooral met elkaar moeten spreken over hoe we problemen in het Koninkrijk voorkomen. Onder meer door de verantwoordelijkheden helder te maken.”
Hoe vindt u dat staatssecretaris Knops het doet?
“Staatssecretaris Knops is soms hard opgetreden, maar dat was helaas ook nodig. Teveel politici op de eilanden denken meer aan hun eigen belangen en te weinig aan de belangen van de bevolking. Geld dat we investeren in de eilanden moet terecht komen bij de mensen die het nodig hebben en niet in de verkeerde zakken komen.”
Is de SP bereid tijdens de formatiebesprekingen te bepleiten dat het voor Bonaire, Sint Eustatius en Saba vastgestelde fictieve sociaal minimum wordt omgezet in een sociaal minimum dat is gebaseerd op de werkelijke noodzakelijke kosten van levensonderhoud? Of is de SP bereid een motie met die strekking in te dienen of mee te ondertekenen?
“De SP heeft zich jarenlang ingezet voor de bestrijding van armoede en voor een sociaal minimum op Bonaire, Saba en Statia. Dat zal voor ons zeker een belangrijk punt worden bij de onderhandelingen voor een kabinet.”
Wat zijn de speerpunten waarom kiezers in het Caribisch deel van het Koninkrijk op de SP zouden moeten stemmen?
“De mensen in Nederland en in Aruba, Curaçao en Sint Maarten verdienen een beter Koninkrijk. Waar politici zich inzetten voor de belangen van de bevolking en de landen met elkaar samenwerken. De SP is een partij die staat voor sociaal beleid en voor solidariteit. In het hele Koninkrijk.”
Ronald van Raak (1969, Hilvarenbeek) was van 2003 tot 2006 in de Eerste Kamer woordvoerder Koninkrijksrelaties voor de SP. In 2006 stapte hij over naar de Tweede Kamer waar hij zich intensief bezighield met de koninkrijksrelaties. Hij heeft bedankt voor een volgende termijn. Lees hier meer over historicus en filosoof Ronald van Raak (Foto: Nico van der Ven).
In het verkiezingsprogramma ‘Stel een daad’ van de SP staat één alinea over de koninkrijksrelaties:
Het huidige Koninkrijk van Nederland met de autonome landen Aruba, Curaçao en Sint Maarten dreigt ten onder te gaan aan politieke ruzies en onderling wantrouwen. We willen daarom een nieuwe samenwerking, waarbij we afspreken hoe de vier landen gaan samenwerken op basis van gelijkwaardigheid. De bewoners van Saba, Sint Eustatius en Bonaire horen bij ons land en verdienen een gelijkwaardig niveau van sociale voorzieningen.