Nevin Özütok: “Gedoe in het Koninkrijk is op zich helemaal niet erg”

Op weg naar de Tweede Kamerverkiezing van 17 maart neemt Nevin Özütok (GroenLinks) op uitnodiging van Dossier Koninkrijksrelaties plaats in de Voorkamer om vragen te beantwoorden over de visie van haar partij op de koninkrijksbanden.

Welke waarde hecht GroenLinks aan de band met de Caribische delen van het Koninkrijk?

“GroenLinks hecht heel erg sterk aan de band met Caribisch Nederland en met de landen Curaçao, Aruba en Sint Maarten. We delen een verleden met een aantal gitzwarte bladzijden, maar ook een prachtige gezamenlijke toekomst waarin op basis van onderlinge solidariteit en gelijkwaardigheid de toekomst wordt ingevuld. Neemt niet weg dat het de inwoners natuurlijk altijd vrij staat om hun eigen ideeën in te brengen over de invulling van de band met Nederland.”

Vindt u dat de formele staatkundige verhoudingen in het Koninkrijk moeten worden aangepast?

“Vooralsnog is daar geen aanleiding voor. Zo goed en zo kwaad als het ging is in 2010 geprobeerd een staatkundige vorm te scheppen die recht doet aan de opvattingen van de bevolking en de mate van zelfbeschikking die bewoners wensten. De landen en eilanden van Caribisch Nederland verschillen enorm en ook de mate waarin de verantwoordelijkheid voor het openbaar bestuur kan worden gedragen verschilt. Logisch dat Nederland onder omstandigheden moet bijspringen, maar alles met het oog op het versterken van de kwaliteit van het eigen lokale, democratisch gelegitimeerde bestuur. Voor GroenLinks vooralsnog dus geen aanleiding om de formele verhoudingen aan te passen.”

Buitenlandse Zaken en Defensie zijn Koninkrijkstaken. Zou dat ook niet moeten gelden voor onderwijs en gezondheidszorg aangezien de kwaliteit daarvan in de CAS-landen te wensen overlaat?

“Nee. BuZa en Defensie zijn concrete aangelegenheden die de landen niet voor eigen rekening kunnen nemen en dus overgelaten moeten worden aan het Koninkrijksverband. Onderwijs en gezondheidszorg moeten daar bovenop worden aangeboden in een vorm die tegemoetkomt aan lokale eisen, wensen en omstandigheden. Neemt niet weg dat het Koninkrijk erop moet letten dat iedereen toegang heeft tot deze publieke voorzieningen. Het Koninkrijk garandeert immers dat grondrechten gerespecteerd en nageleefd worden.”

Wat heeft GroenLinks sinds 2010 op het gebied van de koninkrijksrelaties voor elkaar gekregen?

 “Caribisch Nederland:

•        Armoedebestrijding Caribisch Nederland. Er is een goed eerste begin gemaakt met een ijkpunt sociaal minimum.

•        Betaalbare (liefst gratis) kinderopvangvoorzieningen

•        Zorgbonus Caribisch zorgpersoneel

•        Versterking kinderrechten Caribisch Nederland via Kinderrechtencollectief UNICEF

•        Gelijkstellen toegankelijkheid van Nederlandse subsidieregelingen voor Caribisch Nederland

•        Verlagen kosten van levensonderhoud door beperken accijnzen, invoerrechten e.d. voor Caribisch Nederland

•        Aandringen op stevig Natuurbeleidsplan Caribisch Nederland

•        Aanpassen Basisadministratie Caribisch Nederland om levenloos geboren kinderen alsnog in de persoonsregistratie op te nemen

•        Caribische jongeren worden gesprekspartner van het kabinet over de post-coronaperiode

Aruba, Curaçao en Sint Maarten:

•        Gevangeniswezen Sint Maarten (politiecellen en lokale gevangenis worden met Nederlandse steun aangepakt)

•        Noodhulp Sint Maarten (na orkaan Irma kampt Sint Maarten tot de dag van vandaag met problemen rond de wederopbouw. We spreken Nederland aan op het trage verloop en de bureaucratische aanpak via de Wereldbank)

•        Bieden van Nederlandse steun bij de aanpak van de Venezolaanse vluchtelingenstroom naar Curaçao

•        Een échte geschillenregeling in het Koninkrijksstatuut (dus niet via de koninkrijksregering, maar een onafhankelijke organisatie zoals de Raad van State)

•        Aanpak Isla-raffinaderij”

Wat had u in de achterliggende periode graag voor elkaar willen krijgen, maar wat niet gelukt is? En waar heeft dat aan gelegen?

“Herbestemming Isla-raffinaderij Curaçao. GroenLinks vindt het afschuwelijk dat deze raffinaderij niet al decennia geleden is gesaneerd, met als gevolg grote schade voor mens, natuur en milieu. Daarin zie je dat de toepassing van de waarborgfunctie van het Koninkrijk voor het naleven van de Nederlandse Grondwet zou moeten worden gedepolitiseerd; niet de Koninkrijksregering, maar een onafhankelijke derde zou moeten bepalen of een bepaalde situatie om ingrijpen vanuit de Koninkrijksregering vraagt.”

Tussen ‘Den Haag’ en de eilanden is nogal eens ‘gedoe’. Wat is daarvan volgens u de oorzaak en hoe valt dat in de toekomst te voorkomen?

“Gedoe is op zich helemaal niet erg; het laat zien dat vanuit verschillend perspectief naar problemen, verhoudingen en standpunten kan worden bekeken. We moeten wel elke keer bereid zijn om over-en-weer van elkaar te leren: Nederland zou kunnen leren om de Caribische delen van het Koninkrijk als gelijkwaardige gesprekspartners te zien. Omgekeerd moeten Caribische bestuurders en bestuursorganen zich realiseren dat de kwaliteit van bestuur in het belang van hun eigen burgers continu kan worden verbeterd en dat Nederland daarin materieel en immaterieel behulpzaam kan zijn, al is dat misschien tegen wil en dank. Het gaat er vooral om dat we conflicten op een gezonde manier beslechten en als we er onderling niet uitkomen we bij een gerespecteerde onafhankelijke derde, denk aan de Raad van State, om een bindende uitspraak kunnen vragen.”

Wat is het standpunt van GroenLinks over het democratisch deficit? Er is wel een Koninkrijksregering, maar geen Koninkrijksparlement. De Staten van Curaçao, Aruba en Sint Maarten kunnen via gedelegeerden deelnemen aan de plenaire behandeling in de Tweede Kamer van Rijkswetten en kunnen ook amendementen en moties indienen, maar mogen niet meestemmen.

“Dat zijn inderdaad weeffouten in de huidige constitutionele verhoudingen. GroenLinks bepleit de instelling van een koninkrijksparlement voor de behandeling van Rijkswetten. En voor de doorbreking van de status quo in de Rijksministerraad zou een écht gremium voor geschillen moeten worden vormgegeven, bijvoorbeeld door de Raad van State bindende uitspraken daarover te laten doen.”

Hoe vindt u dat staatssecretaris Knops het doet?

“Staatssecretaris Knops is recht door zee, fair en besluitvaardig. Zo komt hij althans op ons over. Hij heeft laten zien begaan te zijn met de Caribische delen van het Koninkrijk en naar ons gevoel ook veel bereikt. Tegelijkertijd realiseren we ons dat hij de nodige beslissingen heeft genomen die rauw op het Caribische dak zijn gevallen. We hebben hem dan ook regelmatig erop aangesproken om zich te realiseren dat de machtsverhoudingen tussen Nederland en de Cariben ongelijk zijn.”

Is GroenLinks bereid tijdens de formatiebesprekingen te bepleiten het voor Bonaire, Sint Eustatius en Saba vastgestelde fictieve sociaal minimum om te zetten in een sociaal minimum dat is gebaseerd op de werkelijke kosten van levensonderhoud? Of bent u als GroenLinks niet aan de formatietafel zit bereid een motie met die strekking in te dienen of mee te ondertekenen?

“Ja.”

Wat zijn de speerpunten waarom kiezers in het Caribisch deel van het Koninkrijk op GroenLinks zouden moeten stemmen?

“Inzetten op duurzame ontwikkeling van de Caribische economie, het versterken van de zelfredzaamheid/eigen regie en het verdwijnen van de Isla-raffinaderij.”

Nevin Özütok is sinds 2017 lid van de Tweede Kamer. Zij nam namens GroenLinks zitting in de Kamercommissie voor Koninkrijksrelaties. Als de nummer 17 op de kandidatenlijst is zij afhankelijk van voorkeursstemmen om haar Kamerlidmaatschap te kunnen voortzetten. Klik hier voor haar biografie.

GroenLinks heeft in haar verkiezingsprogramma ‘Tijd voor nieuw realisme’ geen apart hoofdstuk over het Caribisch deel van het Koninkrijk, maar een aantal losse programmapunten:

– Er komt een eind aan het tweederangs burgerschap in de Caribische gemeenten Bonaire, Saba en Sint Eustatius. De rechten van Nederlanders in Caribisch en Europees Nederland worden zo veel mogelijk hetzelfde.

– Voor Caribisch Nederland stellen we een sociaal minimum vast dat voorziet in een fatsoenlijk bestaan. Toegang tot eerste levensbehoeften, zoals medische zorg, drinkwater en elektriciteit, wordt gegarandeerd.

– Caribisch Nederland gaat in de eigen energie voorzien en wordt een voortrekker in de Cariben. We ondersteunen Curaçao bij het sluiten en saneren van de Isla-raffinaderij, waarmee ruimte ontstaat voor woningbouw, toerisme en duurzame economische ontwikkeling.

– Ouderen zonder aanvullend pensioen en met een gat in hun AOW-opbouw omdat ze in Suriname of op het Caribische deel van het Koninkrijk zijn opgegroeid, geven we een aanvulling op hun inkomen.

– Nederland ondersteunt de Caribische delen van het Koninkrijk bij het opvangen van vluchtelingen uit de regio. – We investeren in de marine, die we ook inzetten om het Caribische deel van ons Koninkrijk te beschermen.

error: Deze inhoud mag niet gekopieerd worden.