Den Haag – Tweede Kamerlid Lammert van Raan van de Partij voor Dieren heeft vandaag 40 schriftelijke vragen gesteld aan het kabinet over de plannen op Bonaire voor een containerhaven en de aanleg van een pier voor het aan land brengen van brandstof. Eerder stelden de PvdA, GroenLinks en D66 er al vragen over.
“Het demissionaire kabinet heeft kwetsbare natuurgebieden met koraal aangewezen als geschikte locatie voor twee grote bouwprojecten voor Bonaire: een nieuwe haven en een pier voor stookolie. De Partij voor de Dieren heeft om opheldering gevraagd. Eerder riep de partij al op om af te zien van de miljoenensubsidies voor brandstofopslag op het eiland, waar de pier voor stookolie deel van uitmaakt”, staat te lezen op de website van de PvdD.
Hieronder het gehele bericht:
De minister van Infrastructuur en Waterstaat, Cora van Nieuwenhuizen, schrijft dat het gaat om een ‘voorkeurslocatie’ en dat er ‘nog geen definitieve locatiekeuze’ is gemaakt. “Dit laat zien dat het kabinet veel te hard van stapel loopt”, vindt Kamerlid Lammert van Raan: “Los van het risico op koraalvernietiging en zelfs ecocide, ben ik er helemaal niet van overtuigd dat Bonaire überhaupt een nieuwe haven nodig heeft.
Een nieuwe haven lokt alleen maar nóg meer cruisetoerisme uit, terwijl het de bedoeling was dat er meer ecotoeristen zouden komen. Bovendien kunnen er zo meer goederen aan land komen, terwijl afvalverwerking nu al een probleem is. Hoe dit binnen het streven naar een circulaire economie past is mij niet duidelijk.” Dat de pier ‘tijdelijk’ is, is ook niet geruststellend, waarschuwt Van Raan: “want koraalvernietiging en ecocide zijn dat natuurlijk niet.
Het kabinet geeft zo voorrang aan allerlei zaken die juist ingaan tegen bijvoorbeeld het indammen van cruisetoerisme en de bescherming van het koraal. Voor elk verondersteld probleem moet apart ruimte voor worden gemaakt in de toch al zo kleine, kwetsbare natuur op het eiland. “Nodeloos destructief”, zegt Van Raan: “Laten we nu eens integraal naar de ontwikkelingen op het eiland kijken en naar wat de Bonairianen écht nodig hebben, zoals rioolwaterzuivering en duurzame energie.
Daarnaast zegt het kabinet dat de veiligheids- en milieurisico’s van olieopslagbedrijf Bopec te groot zijn geworden. Bopec staat ook op het punt failliet te gaan. Het lijkt mij logisch dat het kabinet eerst goed gaat onderzoeken hoe de zeldzame extreem diepe haven, waar zelfs supermammoettankers uit de olie-industrie kunnen aanmeren, beter benut kan worden. Ik zou ook natuurlijk ook wel willen weten of de natuur zich daar kan herstellen. Zolang fossiele brandstoffen op het eiland nodig zijn, kunnen die op het terrein van Bopec worden opgeslagen, dat immers is ingericht is op de opslag van olie. Wat gaat het kabinet anders doen met die verlaten faciliteiten?
Eerder zorgde de Partij voor de Dieren er al voor dat de oprichting van ‘Bonaire Brandstof Terminals BV’ uitgesteld moet worden, in elk geval zolang het kabinet de Kamer nog niet voldoende heeft geïnformeerd. Van Raan: “Midden in de klimaatcrisis nog in fossiele brandstoffen investeren is op zich al bizar, maar daarnaast geeft het kabinet ook geen concreet perspectief voor een duurzame toekomst voor Bonaire. Van de in 2017 aangekondigde haalbaarheidsstudie naar het innovatieve ‘Ocean Thermal Energy Conversion’, waarmee Bonaire volgens het kabinet mogelijk volledig kan verduurzamen horen we nu ook niets meer. En nu wordt het koraal ook nog ernstig bedreigd. Daarom heb ik de minister gevraagd of de door het kabinet zelf aangekondigde haalbaarheidsstudie er eindelijk kan komen.”
Hieronder de vragen aan de minister:
- Bent u bekend met de berichten “Verzet tegen nieuwe vrachthaven Bonaire, aanleg zou ‘ecocide’ zijn” in de Volkskrant van 4 februari 2021 en “Beschermd koraal bij Bonaire in gevaar door plan nieuwe haven waar Nederland aan meebetaalt, natuurorganisaties slaan alarm” van EénVandaag van 17 februari 2021?
- Klopt het dat er momenteel op Bonaire twee bouwprojecten lopen: de tijdelijke laad- en losfaciliteit voor olie (hierna: de pier) bij Karpata in het Koning Willem Alexander Natuurreservaat en de vrachthaven bij Hato?
- Beaamt u dat zowel het koraal op locatie als het koraal elders door de projecten wordt aangetast, gezien de Raad voor Rechtshandhaving stelt dat “bouwprojecten … langs de kust van Bonaire negatieve gevolgen kunnen hebben voor het koraal in het Bonaire National Marine Park” welke tussen de Karpata en Hato is gelegen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, bent u, in afwachting van het onderzoek naar de wenselijkheid van een nieuwe haven, bereid om de bouwplannen tijdelijk te stoppen?
- Hoe garandeert u dat een nieuwe haven en pier niet tot ecocide (moedwillige vernietiging van koraal, natuur en habitat voor dieren, zoals zeeschildpadden) zal leiden? Kunt u dit uitsplitsen per bouwproject?
- Kunt u bevestigen dat op Bonaire dezelfde regels gelden als in Nederland voor het aanleggen van een containerhaven direct gelegen tegen een woongebied en vakantieresort? Beaamt u dat voor het bouwen van de containerhaven en de pier ontheffingen zullen moeten worden afgegeven voor wat betreft de Wet natuurbescherming en geluidsnormen en dergelijke? Zo nee, kunt u aangeven waarom er geen ontheffingen nodig zijn? Kunt u dit uitsplitsen per bouwtraject?
- Kunt u bevestigen dat de vergunningen voor beide bouwtrajecten voldoen aan de nodige voorwaarden, aangezien de Raad voor Rechtshandhaving [2] stelt dat vergunningen niet altijd voldoen aan de nodige voorwaarden en dat het lastig is of zelfs onmogelijk om handhavend op te treden?
- Wordt in het onderzoek naar de wenselijkheid van een nieuwe haven ook het feit betrokken dat de handhaving van natuur- en milieuwet- en regelgeving niet op orde is op Bonaire? Zo ja, hoe wordt dit betrokken? Zo nee, waarom niet?
- Hoe wordt de financiering van de haven geregeld? Bent u van mening dat een investering van bepaalde partijen, bijvoorbeeld cruiserederijen, onwenselijk is? Waarom en van welke partijen zou u financieringen onwenselijk vinden? Zo niet, waarom niet?
- Hoe voorkomt u dat partijen door middel van financiering ongewenste invloed op het havenbeleid kopen?
- Kunt u garanderen dat de personen die sturend/leidend zijn bij de te maken keuzes voor al dan niet een nieuwe vrachthaven géén persoonlijk gewin hebben bij deze keuzes? Zo ja, heeft u dit onderzocht? Zo nee, vindt u dit een acceptabele situatie?
- Bent u van mening dat het havenbedrijf tot de vitale infrastructuur behoort? Waarom vindt u privatisering wenselijk, terwijl Bonaire voor de vracht volledig afhankelijk is van het havenbedrijf dat door privatisering in handen van derden komt? Hoe voorkomt u monopolievorming?
- Kunt u garanderen dat een nieuwe haven producten goedkoper zal maken? Waarop baseert u dat?
- Klopt het dat een nieuwe vrachthaven nauwelijks prijsvoordeel voor de consumenten op Bonaire gaat bewerkstelligen (Ecorys rapport. d.d. 13-7-2017)? Zo ja, kan dit geld dan niet beter aan meer urgente problemen op Bonaire besteed worden, zoals duurzame energie? Zo nee, klopt dit rapport dan niet?
- Klopt het dat aan de grondslag van de wens om een nieuwe haven te bouwen het faciliteren van extra cruisetoerisme staat? Kunt u de stukken overleggen?
- Klopt het dat zowel Bonaire als het kabinet ernaar streven om het aantal cruisetoeristen in te dammen en dat dit beleid schijnbaar tegenstrijdig is aan de grondslag om een nieuwe haven te bouwen? Zo nee, hoe verklaart u het dat de gouverneur van Bonaire (bedoeld wordt de gezaghebber; red) dit wél in Trouw verkondigde? Zo ja, hoe gaat u voorkomen dat een nieuwe haven niet gaat leiden tot meer cruisetoeristen?
- Bent u van mening dat het predicaat “Bonaire blue destination” misleidend is met de plannen voor de olie-inlaat pier in een beschermd natuurgebied bij Karpata, de mogelijke koraalvernietiging bij de vrachthaven bij Hato, de dreiging van nog meer cruiseschepen en bijvoorbeeld het niet of amper beperken van sedimentinstroming in zee? Zo nee, waarom niet?
- Kunt u bevestigen dat ecotoerisme op Bonaire niet samengaat met een sterke toeristische groei, omdat meer toerisme meestal hand in hand gaat met meer vervuiling en minder ruimte voor natuur? Zo nee, waarom niet? Bent u bereid de negatieve impact van toerisme te onderzoeken vóórdat u plannen voor een nieuwe haven doorgang laat vinden?
- Klopt het dat veruit het meeste afval op Bonaire nog steeds wordt gestort? Kan de afvalverwerking op Bonaire nog meer goederen aan? Hoe past een nieuwe vrachthaven, die een grotere toestroom van goederen naar het eiland mogelijk gaat maken, binnen het streven van het kabinet naar een circulaire economie op Bonaire?
- Klopt het dat de overheid van plan is een tijdelijke laad- en losfaciliteit voor olie in het Koning Willem Alexander Natuurreservaat te maken? Zo ja, hoe lang zou de pier moeten functioneren?
- Is er onderzoek gedaan naar de wenselijkheid van een tijdelijke pier? Zo ja, wat waren de uitkomsten? Zo nee, waarop baseert u de wenselijkheid op?
- Onderschrijft u dat het aanleggen van een tijdelijke pier in een gebied waar het koraal vernietigd wordt, waarna het de komende 100 jaar niet terugkomt, niet wenselijk is? Zo ja, ben u bereid om te voorkomen dat deze pier er komt? Zo nee, wat is de reden om de pier toch te bouwen?
- Beaamt u dat het aanleggen van een tijdelijke pier voor stookolie, een fossiele brandstof, niet past bij het behalen van de klimaat- en biodiversiteitsdoelstellingen van de Nederlandse overheid?
- Wat is de stand van zaken met betrekking tot de bouw van een tijdelijke laad- en losfaciliteit voor olie en het vergeven van vergunningen?
- Kunt u aangeven of er al begonnen is met de bouw van de pier of wanneer er begonnen zal worden?
- Klopt het dat Bonaire al maanden gebruik maakt van een tijdelijke oplossing met betrekking tot de aanvoer van olie? Zo ja, klopt het dan ook dat er momenteel geen noodsituatie is die oproept tot versneld vergeven van vergunningen en uitrollen van de pier? Zo nee, waarom niet?
- Beaamt u dat de huidige (tijdelijke) oplossing tenminste 20 jaar mee kan gaan voor dezelfde kosten als de bouw van een tijdelijke laad- en losfaciliteit? Zo nee, waarom niet en kunt u uw berekening met de Kamer delen?
- Klopt het dat er momenteel gebruik wordt gemaakt van een duurdere brandstof met hoger rendement? Is het (mogelijk versneld) uitrollen van de pier gerelateerd aan het feit dat de huidige brandstof meer kost? Zo nee, waarom niet?
- Maakt de bouw van de pier onderdeel uit van de vitale infrastructuur die volgens het kabinet in handen moet komen van de 100% beleidsdeelneming Bonaire Brandstof Terminals B.V., die het kabinet wil oprichten? Zo ja, kunt u bevestigen dat de bouw van de pier nog niet kan beginnen, aangezien de Tweede Kamer zich erover heeft uitgesproken dat zij nog niet voldoende is geïnformeerd over de voorgenomen oprichting van de 100% beleidsdeelneming Bonaire Brandstof Terminals B.V.?
- Kunt u bevestigen dat de laatste dagen van Bopec geteld zijn? Wat is de kans dat Bopec failliet gaat? Kunt u op de dag dat u de beantwoording van de vragen aangaande de brandstof opslagterminal naar de Kamer stuurt, het antwoord op deze vraag updaten?
- Wordt bij een faillissement van Bopec de pachtovereenkomst van het perceel beëindigd? Zo nee, waarom niet?
- Kunt u bevestigen dat de veiligheids- en milieurisico’s van de op- en overslagfaciliteiten van Bopec zo groot zijn dat de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) heeft moeten ingrijpen om onder andere lekkage van de tanks te voorkomen?
- Waarom mag Bopec blijven voortbestaan op Bonaire, terwijl de faciliteiten ver beneden de geldende standaarden zijn?
- Kunt u garanderen dat de bodem op het Bopec-terrein niet gesaneerd hoeft te worden? Zo nee, wie draait er voor deze mogelijke kosten op bij een faillissement van Bopec? Zo ja, heeft u hier onderzoeksrapporten van en kunt u deze met de Kamer delen?
- Klopt het dat de rioolwaterzuiveringsinstallatie op Bonaire nog steeds niet af is? Hoe wordt het afvalwater van Bonairiaanse huishoudens verwerkt? Klopt het dat het oppervlaktewater/regenwater nog structureel en veelvuldig de zee instroomt, dat het sediment meeneemt de zee in en dat dit zeer schadelijk is voor het koraal? Zo nee, waar baseert u dat op? Zo ja, wat gaat u hier aan doen?
- Zijn deze problemen opgelost als de rioolwaterzuiveringsinstallatie op Bonaire klaar is? Wanneer verwacht u dat deze klaar is? Hoe zou u dit proces kunnen versnellen gezien de urgentie voor Bonairianen en het koraal? Bent u bereid versnellende maatregelen te nemen? Zo nee, waarom niet?
- Is het correct dat in de plannen voor de komende twee jaar, er maar twee straten van afwatering voorzien worden en dat het tien jaar gaat duren voor dat dit overal gedaan is? Zo ja, beaamt u dat afwatering een hogere prioriteit zou moeten hebben dan het faciliteren van cruisetoerisme met een nieuwe vrachthaven? Zo nee, waarom niet?
- Beaamt u dat Nederland miljoenen uittrekt voor het beschermen van koraal, maar dat dit dweilen met de kraan open is, wanneer afwateringsproblemen en rioolwaterzuivering niet worden aangepakt? Zo nee, waarom niet?
- Bent u het eens dat dit soort zeer fundamentele problematiek zoals het niet hebben van een gedegen riolering of gebrekkige afvalverwerking de hoogste prioriteit moeten hebben, aangezien Bonaire dezelfde standaarden mag verwachten als Europees-Nederland? Zo ja, wat bent u van plan hieraan te doen?
- Onderschrijft u de conclusie uit het rapport van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat uit 2017 ‘Duurzame en betaalbare energie in Caribisch Nederland’ dat Ocean Thermal Energy Conversion (OTEC) kan bijdragen aan volledige verduurzaming van de energievoorziening op Bonaire? Bent u bereid om de haalbaarheidsstudie naar OTEC, die al in 2017 aan de Kamer was aangekondigd, alsnog uit te voeren? Zo nee, waarom niet? Zo ja, per wanneer?
- Bent u bereid om bescherming van het koraal de hoogste prioriteit te geven, ook gezien de boodschap van minister-president Rutte tijdens de Biodiversity Summit van vorig jaar, waarin hij stelt dat Nederland investeert in de bescherming van het koraal?