Kralendijk – De kwaliteit van de begrotingscyclus van het openbaar lichaam Bonaire is ondanks een al jaren lopend verbeterplan het afgelopen jaar “fors” achteruit gegaan. Dat stelt het College financieel toezicht in reactie op de derde begrotingswijziging 2020.
“Het Cft constateert dit jaar een forse achteruitgang in de kwaliteit van de begrotingscyclus. Zo deed het openbaar lichaam Bonaire er drie maanden over om de eerste begrotingswijziging vast te stellen nadat het Cft hierop adviseerde. Het vaststellen van de tweede begrotingswijziging nam ruim vier maanden in beslag”, schrijft voorzitter Raymond Gradus aan het Bestuurscollege.
“Het Cft verwijst u naar de brief van de staatssecretaris van BZK van 20 november 2020 waarin u wordt verzocht om aan te geven welke acties u gaat ondernemen om het begrotingsproces structureel te verbeteren. Het OLB heeft een verbeterplan financieel beheer in uitvoering, met o.a. als doelstelling een begroting- en verantwoordingsproces dat conform de bepalingen in de Wet FinBES loopt. Het Cft spoort u aan er voor te zorgen dat met de uitvoering van dit verbeterplan het begrotingsproces met ingang van 2021 efficiënt en effectief wordt uitgevoerd.”
Lees hieronder de gehele reactie van het Cft op de derde begrotingswijziging 2020 alsmede die op de eerste begrotingswijziging 2021:
Op 11 december 2020 heeft het College financieel toezicht Bonaire, Sint Eustatius en Saba (Cft) van uw bestuurscollege de derde begrotingswijziging (BW) voor het jaar 2020 ontvangen. Hierbij ontvangt u het advies van het Cft op deze BW.
Achtergrond
Het Cft heeft op 30 oktober 2020 de derde uitvoeringsrapportage (UR) over het begrotingsjaar 2020 ontvangen. Conform artikel 22 lid 2 van de Wet financiën openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba (Wet FinBES) had de UR vergezeld moeten zijn van een BW. In reactie op de derde UR 2020 verzocht het Cft u om op korte termijn alsnog een derde BW voor het jaar 2020 aan te leveren. Het Cft heeft geadviseerd om in deze BW rekening te houden met de verwachte eilandelijke baten in het vierde kwartaal en de aanvullingen op de vrije uitkering vanuit het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) en de loon- en prijsbijstelling op de vrije uitkering 20203 te verwerken.
Advies
Het Cft adviseert u de eilandelijke baten te analyseren op basis van de realisatie tot en met het derde kwartaal en uw verwachtingen voor het vierde kwartaal. De uitkomsten van deze analyse dient u te verwerken in de derde BW, alvorens deze aan te bieden aan de eilandsraad. De BW bevat nu geen nieuwe prognose voor de baten in het vierde kwartaal, terwijl de realisatie van de baten tot en met het derde kwartaal achterblijft bij de begroting. De BW voldoet daardoor niet aan artikel 19 lid 2 sub c van de Wet FinBES.
Toelichting
Voorgestelde aanpassingen
De wijzigingen in de BW leiden tot een verhoging van de baten van USD 87,5 miljoen naar USD 102,7 miljoen en een verhoging van de lasten van USD 87,5 miljoen naar USD 99,4 miljoen. Hierdoor ontstaat er een overschot van USD 3,3 miljoen. De voorgestelde wijzigingen betreffen onder meer:
• een verhoging van USD 9,7 miljoen van de baten en lasten voor de verwerking van bijzondere uitkeringen voor projecten zoals de onderwijshuisvesting en het ‘Bes(t) 4 kids’ programma;
• een verlaging van de personeelslasten van USD 0,6 miljoen op basis van de realisatie tot en met het derde kwartaal 2020;
• een verhoging van de baten en lasten van USD 0,8 miljoen voor de uitvoering van steunmaatregelen in verband met de coronacrisis;
• een verhoging van de baten van USD 3,7 miljoen om de compensatie voor inkomstenderving (USD 3,1 miljoen) zoals aangekondigd in de brief van de staatssecretaris van BZK van 6 november 2020 en de loon- en prijsbijstelling voor 2020 (USD 0,6 miljoen) te verwerken. Hiertegenover worden de lasten met USD 1,0 miljoen opgehoogd;
• verschuivingen binnen de verschillende begrotingsposten om o.a. de nog niet onderverdeelde bijzondere uitkeringen en de stelposten voor personeelslasten te her-alloceren.
Ontwikkelingen eilandelijke baten
Het Cft heeft u in zijn adviezen bij de tweede BW 20204 en derde UR 2020 geadviseerd om de in 2020 verwachte inkomstenderving als gevolg van de coronacrisis in een BW op te nemen. Uit de derde UR over 2020 blijken gerealiseerde eilandelijke baten van USD 3,0 miljoen tot en met het derde kwartaal.
De begroting 2020 gaat nog uit van USD 6,8 miljoen voor het gehele jaar. Ondanks het verzoek van het Cft bij de derde UR, mist de derde BW een toelichting over de verwachte eilandelijke baten in het vierde kwartaal en de mogelijk daaruit voortvloeiende aanpassingen in de begroting. De compensatie vanuit het Rijk voor de inkomstenderving is wel in de derde BW opgenomen.
U dient de eilandelijke baten te analyseren op basis van de realisatie tot en met het derde kwartaal en uw verwachtingen voor het vierde kwartaal. De uitkomsten van deze analyse dient u in de BW te verwerken alvorens deze aan te bieden aan de eilandsraad.
Resultaat 2020
De derde UR over 2020 toont een overschot van USD 6,9 miljoen tot en met het derde kwartaal, terwijl de BW uitgaat van een overschot van USD 3,3 miljoen voor het gehele jaar. U geeft in de BW geen verklaring voor dit verschil. Het Cft adviseert u om voorafgaande aan de aanbieding aan de eilandsraad een toelichting in de BW op te nemen over het realiteitsgehalte van het daarin begrote overschot, rekening houdend met de realisatie tot en met het derde kwartaal en de verwachtingen voor het vierde kwartaal.
Tot slot
Het Cft constateert dit jaar een forse achteruitgang in de kwaliteit van de begrotingscyclus. Zo deed het openbaar lichaam Bonaire (OLB) er drie maanden over om de eerste BW vast te stellen nadat het Cft hierop adviseerde. Het vaststellen van de tweede BW nam ruim vier maanden in beslag. Het Cft verwijst u naar de brief van de staatssecretaris van BZK van 20 november 2020 waarin u wordt verzocht om aan te geven welke acties u gaat ondernemen om het begrotingsproces structureel te verbeteren. Het OLB heeft een verbeterplan financieel beheer in uitvoering, met o.a. als doelstelling een begroting- en verantwoordingsproces dat conform de bepalingen in de Wet FinBES loopt. Het Cft spoort u aan er voor te zorgen dat met de uitvoering van dit verbeterplan het begrotingsproces met ingang van 2021 efficiënt en effectief wordt uitgevoerd.
***************************************
Op 14 januari 2021 ontving het College financieel toezicht Bonaire, Sint Eustatius en Saba (Cft) van uw bestuurscollege de eerste begrotingswijziging (BW) voor het jaar 2021. Hierbij ontvangt u het advies van het Cft op deze BW.
Gestelde voorwaarden bij de goedkeuring van de begroting 2021
De staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) heeft op 18 december 2020 uw begroting voor het jaar 2021 goedgekeurd en stelde daaraan, mede op advies van het Cft, een aantal voorwaarden. Eén van deze voorwaarden is dat u uiterlijk 15 februari 2021 een vastgestelde eerste BW voor het jaar 2021 aanlevert waarin het volgende is verwerkt:
• Een eventuele verlaging in de personeelslasten als uit nadere afstemming met het Cft bijstelling noodzakelijk blijkt te zijn. Omdat de personeelslasten een structurele onderbesteding kennen, verzocht de staatssecretaris u uiterlijk 1 januari 2021 het rapport over het externe onderzoek naar de juistheid en volledigheid van de personeelsbegroting bij het Cft aan te leveren.
• De loon- en prijsbijstelling van de vrije uitkering voor 2020-2021.
• De eigen bijdrage van het openbaar lichaam voor de brandveiligheidsmaatregelen ten aanzien van de olie-opslagtanks op de luchthaven.
Het Cft toetst in dit advies of aan bovengenoemde voorwaarden is voldaan.
Advies
In de BW zijn de vereiste aanpassingen en onderbouwingen voldoende opgenomen. Echter, het onderzoeksrapport ten aanzien van de personeelsbegroting is nog niet aan het Cft aangeboden. Het Cft stemt in met de nu voorgestelde wijzigingen in de begroting 2021, onder de voorwaarde dat u uiterlijk 1 februari 2021 het definitieve onderzoeksrapport over de personeelsbegroting aan het Cft ter beschikking stelt. Aan de hand van de hieruit blijkende conclusies zullen nieuwe afspraken met het OLB worden gemaakt.
Toelichting
De wijzigingen die u voorstelt zijn budgetneutraal en leiden dus niet tot een mutatie in het begrotingstotaal. Het verwachte saldo ultimo 2021 blijft nihil.
Personeelslasten
Op 12 oktober 2020 bracht het Cft zijn advies uit op de ontwerpbegroting (OB) 2021 van het openbaar lichaam Bonaire (OLB). In de OB werden personeelslasten van USD 24,5 miljoen begroot. Het Cft adviseerde u om de begrote personeelslasten te voorzien van een toereikende toelichting over met name de begrote vacatures en deze zo nodig bij te stellen. De staatssecretaris van BZK heeft bij de besluitvorming over de vastgestelde begroting 2021 opvolging van het advies van het Cft als voorwaarde gesteld voor goedkeuring.
Met deze BW geeft u invulling aan voorgenoemde voorwaarde door de begrote vacatures met USD 0,5 miljoen te verlagen. Deze verlaging is het gevolg van het bijstellen van de begrote vacatureruimte. Hiertegenover staan hogere lasten voor onder meer de versterking van de ICT en een kwaliteitsverhoging van het ambtenarenapparaat.
Bij de goedkeuring van de begroting 2021 verzocht de staatssecretaris van BZK u ook het externe onderzoek naar de juistheid en volledigheid van de personeelsbegroting uiterlijk 1 januari 2021 af te ronden en het rapport hiervan aan het Cft beschikbaar te stellen. Dit rapport is nog niet aangeboden. Het Cft constateert dan ook dat niet aan deze voorwaarde is voldaan.
Loon-prijs bijstelling vrije uitkering
Op 21 oktober 2020 informeerde de staatssecretaris van BZK u over de loon- en prijsbijstelling van de vrije uitkering voor een bedrag van USD 0,6 miljoen. Deze aanpassing in de vrije uitkering werd niet in de vastgestelde begroting 2021 opgenomen. Met onderhavige BW is de bijstelling inmiddels wel verwerkt. De vrije uitkering wordt met USD 0,6 miljoen verhoogd, daartegenover wordt de onttrekking aan de algemene reserve met USD 0,6 miljoen verlaagd tot USD 1,3 miljoen.
Eigen bijdrage brandveiligheidsmaatregelen opslagtanks
Het OLB heeft toezeggingen aan het ministerie van BZK gedaan met betrekking tot de financiering van urgent uit te voeren brandveiligheidsmaatregelen aan de opslagtanks op de luchthaven van Bonaire. Het OLB heeft zich hierbij verplicht tot een eigen bijdrage van USD 0,8 miljoen voor het jaar 2020. Bij de vaststelling van de jaarrekening 2019 is dan ook een bestemmingsreserve van USD 0,8 miljoen aangemaakt voor deze maatregelen.
Volgens het ministerie van BZK is er een additionele bijdrage van het OLB benodigd van USD 0,5 miljoen voor het jaar 2021. Uit aanvullende informatie bij de BW blijkt dat u voornemens bent een onbenutte bestemmingsreserve van USD 1,0 miljoen hiervoor te gebruiken. U geeft aan hiervoor een voorstel via een concept-raadsbesluit, samen met de eerste BW, aan de eilandsraad aan te bieden. Het Cft adviseert u om voor de volledigheid de toelichting over de voorgestelde dekking van de eigen bijdrage ook in de BW op te nemen.
Tot slot
De staatssecretaris van BZK verzocht u om uiterlijk 15 februari 2021 het ministerie van BZK en het Cft te informeren over de acties die het OLB onderneemt om het begrotingsproces structureel te verbeteren en hoe in de uitvoeringsrapportages over de resultaten hiervan wordt gerapporteerd. Het Cft herinnert u hierbij aan dit verzoek en adviseert u om de rapportage over de verbeteringen op te nemen in de standaard toelichting over het financieel beheer dat met de uitvoeringsrapportages wordt aangeleverd.