Saba – De bevolking èn bezoekers van Saba hoeven zich geen zorgen te maken over een plotselinge uitbraak van Mount Scenery. Onlangs deed op sociale media een foto de ronde die er op zou duiden dat de vulkaan uit zijn slaap is ontwaakt. Gezaghebber Jonathan Johnson voelde zich geroepen om zijn eilandgenoten gerust te stellen.
Het Koninklijk Nederlands Instituut voor Meteorologie houdt de vulkaan sinds 2006 in de gaten. Vulkanoloog Elske de Zeeuw-Van Dalfsen (KNMI) bevestigt dat de Sabanen niet bang hoeven te zijn voor een plotselinge uitbarsting.
“Meestal zijn er signalen wanneer een vulkaan actief wordt. Metingen zullen een verhoogde activiteit laten zien en mensen zullen ook veranderingen waarnemen, zoals een zwavelgeur.” Bij ontvangst van deze signalen, zowel in data als waarnemingen, zal het KNMI de situatie onmiddellijk analyseren en handelen.
Voorbeeld
De Zeeuw-Van Dalfsen geeft St. Vincent als voorbeeld. Zes weken voordat de Soufrière-vulkaan visuele tekenen van activiteit begon te vertonen, waren er meerdere aardbevingen en een thermisch satellietbeeld die de National Emergency Management Organization deden besluiten de krater te bezoeken waar ze het begin van een koepel zagen.
Lokale autoriteiten hebben vervolgens samen met het Seismic Research Center van de University of West Indies (UWI) aanvullende bewakingsapparatuur geïnstalleerd. Deze apparatuur bestaat meestal uit camera’s en reflectoren om de veranderingen (bijv. groei) van de koepel vanaf een veilige afstand te meten. Er zijn ook monsters genomen van de langzaam groeiende koepel om de geochemische samenstelling te analyseren. Het UWI Seismic Research Center biedt dagelijkse updates aan het publiek.
Code groen
“In St. Vincent zijn allerlei maatregelen genomen. Dat zou ook op Saba gebeuren als Mt. Scenery actief zou worden. De Saba-vulkaan staat al heel lang op code groen, wat betekent dat er geen abnormale activiteit is. Er is, wat wij experts noemen, normale achtergrondactiviteit”, aldus De Zeeuw-Van Dalfsen. Een ‘normale’ activiteit is bijvoorbeeld de hete bron bij Green Island, die constant 82 graden Celsius is.
Het opvoeren van de monitoring van een vulkaan heeft alleen zin als er meer activiteit is. Anders valt er niets te controleren. In het geval Mt. Scenery zou meer bedrijvigheid vertonen, staat meteen een team van het KNMI paraat. Er zouden dan bijvoorbeeld extra instrumenten kunnen worden geïnstalleerd. Het team kan ook de hulp inroepen van experts uit St. Vincent en Montserrat. Deskundigen in de regio staan in nauw contact met elkaar en helpen elkaar ook wanneer een vulkaan verhoogde activiteit vertoont. Een team van Montserrat staat momenteel bijvoorbeeld St. Vincent bij.
Zwavellucht
Het Caribisch gebied heeft een aantal vulkanen. De meeste hebben de activiteitstatus groen (rustend), terwijl sommige geel zijn (beginnende onrust): La Soufrière op Guadeloupe, Mt. Pelée op Martinique en Kick ‘em Jenny op Grenada. Alleen La Soufrière in St. Vincent is oranje (escalatie mogelijk). Dat een of meer vulkanen in de regio een verhoogde activiteit vertonen, betekent niet dat anderen ook actief worden. “Ze zijn niet verbonden. Ze ontwikkelen zich allemaal autonoom”, aldus De Zeeuw-Van Dalfsen.
Toen in 1995 de vulkaan Soufrière Hills op Montserrat uitbarstte, gebeurde er niets op Saba. “De mensen op Saba roken in die tijd af en toe een zwavellucht die uit Montserrat kwam drijven, maar niet veel meer dan dat. St. Vincent is veel verder weg van Saba, dus zelfs als zich daar een uitbarsting zou voordoen, zal dat op Saba geen merkbaar effect hebben.” Kans op een plotselinge, catastrofale uitbarsting zoals de Vesuvius bij Pompeii in het jaar 79, is extreem klein. “Voorafgaand aan een uitbarsting, moet het magma naar boven komen. Dat is af te lezen op de meetapparatuur en dat merken mensen ook”, aldus De Zeeuw-Van Dalfsen.
Evacuatie
In het geval van de uitbarsting van Mt. Pelée in 1902 op Martinique waren er duidelijke signalen in de weken ervoor. “Er waren aanwijzingen voor een op handen zijnde uitbarsting, maar die werden onderschat. Nu hebben we veel meer knowhow en zeer nauwkeurige meetapparatuur. We merken meteen veranderingen op in de activiteiten van vulkanen. In 1902 vond er geen evacuatie plaats op Martinique. In de huidige tijd zou dat natuurlijk wel gebeuren.”
De autoriteiten in St. Vincent zijn zeer alert en de bevolking wordt voortdurend geïnformeerd en is voorbereid op een mogelijke evacuatie. “Geologisch gezien is er normaal gesproken voldoende tijd voor een evacuatie. Over het algemeen zie je een geleidelijke toename van de activiteit van een vulkaan, wat maanden tot jaren kan duren”, verzekert de KNMI-vulkanoloog. De laatste uitbarsting van La Soufrière in St. Vincent was in 1979.
Rampenplan
Het al dan niet evacueren van de bevolking van Saba indien Mt. Scenery alarmerende activiteit vertoont, is geen beslissing die het KNMI neemt. Wel adviseert het instituut de lokale autoriteiten over de status van de vulkaan. Op basis van dit advies is het aan het eilandbestuur besluiten te nemen. Saba heeft daartoe een rampen- en evacuatieplan.
Lees hier meer info over de vulkaan op Saba en die op de andere eilanden waaronder the Quill op buureiland Sint Eustatius.
