Tien aanbevelingen om de behandeling klachten van burgers te verbeteren
Den Haag/Kralendijk – Het Korps Politie Caribisch Nederland (KPCN) heeft goede vooruitgang geboekt met de afhandeling van klachten, maar er valt nog wel wat te verbeteren. Dat concludeert Nationale ombudsman Reinier van Zutphen op basis van onderzoek naar hoe de politie op Bonaire, Sint Eustatius en Saba met klachten van burgers omgaat.
“Het KPCN is op de goede weg om de klachtbehandeling te professionaliseren. Klachten van burgers worden serieus genomen. Maar ik zie ook mogelijkheden om de klachtbehandeling nog beter te maken”, aldus Van Zutphen, die de uitkomsten van zijn onderzoek inclusief tien aanbevelingen digitaal aan korpschef Jose Rosales heeft aangeboden. De Nationale ombudsman heeft aangeboden mee te denken over hoe in de praktijk uitvoering kan worden gegeven aan deze aanbevelingen.
Handleiding
De onderzoekers hebben bekeken of de aanbevelingen uit het onderzoek dat de Raad voor de Rechtshandhaving in 2016 samen met de Nationale ombudsman deed, zijn opgevolgd. Dat blijkt met een aantal niet te zijn gebeurd. Zo is de ‘Klachtenregeling politie BES’ waarnaar de klachtenhandleiding verwijst er nog niet. De klachtenhandleiding, die dateert uit 2011, is bovendien niet definitief vastgesteld.
De meeste klachten worden behandeld door één medewerker van het Bureau Interne Zaken
Op Bonaire wordt de handleiding al wel gebruikt, maar op Saba en Sint Eustatius niet. Hierdoor worden de klachten daar anders behandeld dan op Bonaire. Van Zutphen raadt de korpsleiding voorts aan de registratie van (informele) klachten te verbeteren. Hij herhaalt zijn pleidooi voor een jaarlijkse klachtenanalyse, zodat het Korps beter kan leren van klachten.
Toename klachten
Het KPCN heeft op Bonaire in 2017 twintig klachten ontvangen. Vijftien zijn formeel behandeld en vier informeel. Eén klacht had betrekking op een andere overheidsinstantie en is doorgestuurd. De vijftien formeel behandelde klachten zijn gegrond verklaard en de informeel behandelde ongegrond. In 2018 zijn op Bonaire zeven klachten ontvangen. Hiervan zijn er vier behandeld. Twee zijn formeel behandeld en gegrond verklaard. De twee andere zijn informeel behandeld en ongegrond verklaard.
In 2019 heeft het korps op Bonaire 35 klachten ontvangen. Acht zijn informeel opgelost. 27 klachten zijn uiteindelijk formeel behandeld. Tien zijn gegrond verklaard en zeventien ongegrond. Het merendeel van de klachten ging over bejegening door politieambtenaren. Op Sint Eustatius en Saba heeft er geen registratie plaatsgevonden van ontvangen klachten. Op beide eilanden worden de meeste klachten opgelost met een gesprek.
“Bij de politie werken mensen die ik ken, dus ik ga geen klacht indienen.”
Lopende het onderzoek heeft de Nationale ombudsman signalen ontvangen dat niet alle burgers het aandurven een klacht bij het KPCN in te dienen. “Men is bang voor de gevolgen die het indienen van een klacht tegen een politieambtenaar kan hebben. De politieambtenaar over wie je een klacht indient, kan morgen de persoon zijn die je bij een brand uit de auto trekt. Bovendien is er op de bovenwindse eilanden veel sociale controle waarbij familieleden elkaars gedrag corrigeren.”
Aan het team van de Nationale ombudsman is ook verteld dat sommige korpsleden het gevoel hebben dat als iemand een klacht indient “je de vijand naar binnen laat komen”. Korpschef Rosales heeft aangegeven dat een klacht juist waardevol kan zijn om ervan te leren. Dat is ook één van de redenen voor hem geweest om de inwoners van Bonaire, Sint Eustatius en Saba via de radio uit te nodigen om klachten in te dienen.
Excuses
In de klachtenhandleiding van het KPCN staat dat er indien nodig ook excuus moet worden gemaakt. De Nationale ombudsman constateert dat het korps waar dat nodig is ook doet. Verder wordt in de afrondingsbrief in de regel verwezen naar de Nationale ombudsman voor het geval de burger zich niet kan vinden in de uitkomst van de klacht. Dit past bij de visie van de Nationale ombudsman op professionele klachtbehandeling.
“Het is nu zaak de aanbevelingen uit dit rapport met enige urgentie door te voeren. De Nationale ombudsman merkt op dat het definitief maken van de klachtenhandleiding daarbij voorop staat. Het voortvarend aan de slag gaan met de aanbevelingen helpt niet alleen de burger vooruit, maar ook het KPCN”, aldus het slotwoord in het rapport.
De tien aanbevelingen
Aanbeveling 1: De Nationale ombudsman doet de aanbeveling om de klachtenhandleiding op korte termijn definitief vast te stellen en kenbaar te maken aan de politieambtenaren en de burgers op Bonaire, Saba en St. Eustatius.
Aanbeveling 2: De Nationale ombudsman doet de aanbeveling om het digitale klachtenformulier (in de vier talen) uit te breiden zodat het fysieke klachtenformulier en het digitale klachtenformulier hetzelfde zijn. Tevens beveelt de Nationale ombudsman aan het digitale klachtenformulier duidelijk zichtbaar te maken op de website van het KPCN zodat het makkelijk vindbaar is.
Aanbeveling 3: Ook beveelt de Nationale ombudsman aan om, net als op Bonaire, op de bovenwindse eilanden een brievenbus te plaatsen waar de burger zijn klacht in kan doen.
Aanbeveling 4: De Nationale ombudsman beveelt aan om een werkwijze te ontwikkelen waarbij ook de informeel opgeloste klachten (digitaal) worden geregistreerd.
Aanbeveling 5: De Nationale ombudsman beveelt aan om jaarlijks een inhoudelijke analyse te maken van de klachten en deze op te nemen in het jaarverslag.
Aanbeveling 6: De Nationale ombudsman doet de aanbeveling om de burger te informeren dat de klacht niet verder wordt behandeld als er een intern onderzoek wordt gestart.
Aanbeveling 7: De Nationale ombudsman beveelt aan om de gezaghebber en het Openbaar Ministerie op de hoogte te brengen van de ingekomen klachten.
Aanbeveling 8: De Nationale ombudsman beveelt aan om de burger en de beklaagde kennis te laten nemen van elkaars standpunt en hen de gelegenheid te bieden op elkaars standpunt te reageren.
Aanbeveling 9: De Nationale ombudsman beveelt aan om na informele afronding van de klacht bij de burger na te gaan of de klacht naar tevredenheid is afgerond.
Aanbeveling 10: De Nationale ombudsman beveelt aan om zorg te dragen voor een behoorlijke motivering van de klacht.
Lees hier het gehele rapport.
Sinds Bonaire, Sint Eustatius en Saba in 2010 bijzondere gemeenten van Nederland zijn, behandelt de Nationale ombudsman klachten over (rijks)overheidsinstanties op de eilanden. Om een beter beeld te krijgen van de manier waarop die omgaan met klachten, is de ombudsman in 2016 begonnen ook op eigen initiatief onderzoeken in te stellen om bij te dragen aan goed bestuur op de eilanden. Zo is onderzoek gedaan naar de klachtbehandeling door het Zorgverzekeringskantoor en de Immigratie- en Naturalisatiedienst. Recent zijn ook onderzoeken gedaan naar de armoede in Caribisch Nederland en de problemen waar Caribische studenten in Nederland tegenaan lopen.