Amsterdam – Komende week had de opening van de eerste tentoonstelling van het Rijksmuseum over slavernij geopend moeten worden die door de NOS rechtstreeks op televisie uitgezonden zou worden. Vanwege Covid-19 moeten de musea in elk geval nog tot 3 maart de deuren gesloten houden. Reden waarom de geplande einddatum verplaatst is naar 30 augustus.
Verantwoordelijk voor de tentoonstelling is de op Curaçao geboren Valika Smeulders. In 2017 trad zij in dienst van het Rijksmuseum als conservator. Sinds vorig jaar is zij hoofd geschiedenis met als eerste grote opdracht een tentoonstelling over de slavernij samen te stellen.
De Arubaanse filmmaker Ida Does heeft de samenstellers van de tentoonstelling Slavernij twee jaar lang gevolgd. De documentaire ‘Nieuw licht’ wordt op 15 februari om 20.25 uur (Nederlandse tijd) op NPO2 uitgezonden en op 16 februari om 14.25 uur herhaald. ‘Nieuw licht’ is daarna ook te zien op NPO Start.
De tentoonstelling Slavernij presenteert tien waargebeurde verhalen. Tijdens de 250 jaar durende koloniale periode werden mensen tot bezit en objecten in administraties gemaakt. Tien persoonlijke verhalen over mensen die in slavernij leefden en slavenhouders, mensen die zich verzetten en mensen die in slavernij naar Nederland zijn gehaald.
Auditour
Hoe zagen hun levens eruit? Hoe verhielden zij zich tot het systeem van slavernij? Konden zij eigen keuzes maken? Alle tien vertellen ze hun eigen verhaal: van verhalen over het leven in slavernij of het profiteren hiervan, tot verhalen van verzet en uiteindelijk vrijheid. Aan de hand van een audiotour wordt de bezoeker meegenomen in de uiteenlopende levens.
De audioverhalen worden ingesproken door o.a. Joy Delima, Remy Bonjasky en Glenn Helberg, die vanuit hun eigen achtergrond, elk een band hebben met een van de tien personen. Op de tentoonstelling zijn zowel objecten, schilderijen als bijzondere archiefstukken uit nationale en internationale musea, archieven en particuliere collecties te zien en krijgt de bezoeker mondelinge bronnen, gedichten en muziek te horen.
Kunstwerken
Om een completer verhaal te vertellen worden objecten getoond die niet eerder in het Rijksmuseum waren te zien, zoals objecten die door mensen in slavernij werden gekoesterd, maar ook werktuigen die op de plantages werden gebruikt.
Aansluitend op de tentoonstelling nodigen de Curaçaose kunstenaars David Bade en Tirzo Martha van Instituto Buena Bista bezoekers uit om tien nieuwe kunstwerken te maken, gebaseerd op de verhalen uit de tentoonstelling.
Niet eerder
De tentoonstelling beslaat de Nederlandse koloniale periode van de 17de tot en met de 19de eeuw. Zowel de slavernij in Suriname, Brazilië en het Caribisch gebied (trans-Atlantisch), met de rol van de West-Indische Compagnie (WIC), als de Nederlandse koloniale slavernij in Zuid-Afrika en Azië waar de Verenigde Oost Indische Compagnie (VOC) actief was, komen aan bod.
Ook de effecten van het systeem in die periode in Nederland zelf worden belicht. Het levert een brede geografische, en tegelijk tevens specifiek Nederlandse blik op, die niet eerder in een nationaal museum is getoond.
Ver-van-mijn-bed
In het verlengde van de tentoonstelling is voor scholen een educatief programma samengesteld. Tevens verschijnt er een rijk geïllustreerd boek waarvan Valika Smeulders mede-auteur is. Jörgen Raymann zal zes zondagen een talkshow presenteren met gasten en een gevarieerd programma van lezingen, dans, toneel, muziek en debat.
“In Suriname en op Curaçao wordt slavernij gezien als deel van de nationale geschiedenis. Hier nog niet. Hier is het voor veel mensen een ver-van-mijn-bedshow”, zegt Valika Smeulders in een lezenswaardig interview dat het Parool vandaag publiceert. Lees hier het gehele interview.
